بررسي حقوق مالكيت فكري از ديدگاه فقه اماميه و مذاهب چهارگانه

Investigation of Intellectual Property Rights from the Viewpoint of Imamiyah Jurisprudence and the Four Religions

زمينه و هدف: مشروعيت مالكيت فكري از منظر فقهي از موضوعات محل اختلاف‌نظر است. در اين مقاله تلاش شده به بررسي ديدگاه فقهاي اماميه و مذاهب چهارگانه در خصوص مالكيت فكري پرداخته شود. مواد و روش‌ها: مقاله حاضر توصيفي تحليلي بوده و از روش كتابخانه‌اي استفاده‌شده است. ملاحظات اخلاقي: در اين مقاله، اصالت متون، صداقت و امانت‌داري رعايت شده است. يافته‌ها: ديدگاه فقهاي اماميه در خصوص مالكيت فكري يكسان و واحد نيست. برخي فقها با استناد به دلايلي چون قاعده سلطه، عدم تجويز از سوي شرع و تعارض با قداست و رسالت علم) اين دو از دلايل فقهاي اهل سنت است نه اماميه)، حقوق مالكيت فكري را به رسميت نمي‌شناسند و برخي ديگر از فقها با استناد به‌قاعده لاضرر، بناي عقلا و قاعده حفظ نظام و اتفاقاً قاعده سلطنت حقوق مالكيت فكري را مشروع مي‌دانند. اختلاف‌نظر ميان فقهاي مذاهب چهارگانه نيز در اين خصوص اختلاف نظر وجود دارد و عموماً بر اساس مال دانستن حقوق فكري و قاعده مصالح مرسله مالكيت فكري را پذيرفته‌اند. نتيجه‌گيري: حقوق مالكيت فكري از آنجا كه مغايرتي با شرع نداشته و از ديدگاه عرف پذيرفته‌شده و قابل خريد و فروش است، «مال» تلقي شده و لازم است بيش‌ازپيش موردتوجه قرار گيرد ؛ زيرا زيربناي توسعه دانش و فناوري است و توسعه جامعه مستلزم حمايت از آن است.

Background & Objective: The legitimacy of intellectual property from a jurisprudential point of view is a matter of controversy. In this paper, an attempt is made to investigate the viewpoints of Imamiyah jurists and the four religions regarding intellectual property. Materials & Methods: The present paper is analytical-descriptive and library method is used. Ethical considerations: In this paper, the originality of the texts, honesty and trustworthiness have been observed. Findings: The viewpoints of Imamiyah jurists regarding intellectual property are not the same. Some jurists do not recognize intellectual property rights for reasons such as the rule of domination, non-approval by the Shari'a, and conflict with the sanctity and mission of science and some other jurists, citing the rule of prohibition of detriment, manner of the wise and the rule of maintaining the system, and also the rule of dominance, legitimize intellectual property rights. The dissent among jurists of the four religions in this regard are less and they have generally accepted intellectual property based on knowledge, intellectual property, the rule of unspecified public interest and blocking the means. Conclusion: Intellectual property rights are considered "property" because they do not contradict the Shari'a and are accepted and can be traded from a customary point of view and need to be taken into consideration more than before. Because it is the foundation of the development of knowledge and technology, and the development of society requires its protection.