بررسي و مقايسه تركيبات شيميايي اسانس عصاره‌ سه گونه از گياه دارويي Benth. Phlomis olivieri ، Phlomis persica Boiss. و Phlomis herba-venti جمع‌آوري شده از شمال غرب ايران

Essential oil composition and phytochemical survey of Phlomis herba-venti, Phlomis persica Boiss. and Phlomis olivieri Benth. from Northwestern Iran

گونه‌هاي مختلف گوش‌بره (Phlomis sp.) به‌دليل داشتن تركيبات ترپنوييدي و فلاونوئيدي ضدالتهاب و آنتي اكسيدان در اسانس حائز اهميت مي‌باشند. در اين مطالعه اندام هاي هوايي گلدار سه گونه از گوش‌برهolivieri Benth. Phlomis،Phlomis persica Boiss. و Phlomis herba-venti در خرداد ماه 1396 از رويشگاه‌هاي طبيعي واقع در آذرشهر (1671 متري)، اروميه (1598 متر) و تويسركان (354 متري) جمع‌آوري گرديد . تركيبات اسانس و برخي خصوصيات فيتوشيميايي عصاره‌ ها مورد ارزيابي قرار گرفت. اسانس‌گيري به روش تقطير با آب (طرح كلونجر) و آناليز اسانس توسط دستگاه GC و GC-MS صورت پذيرفت. عصاره‌گيري با استفاده از دستگاه التراسونيك انجام و شاخص‌هاي فيتوشيميايي بر‌‌اساس محتواي فنل كل (روش فولين سيكاتيو)، فلاونوئيد كل (روش آلومينيوم كلرايد) و فعاليت آنتي‌اكسيداني (DPPH[1]) ارزيابي شدند. تعداد 38 تركيب در اسانس سه گونه‌ گياه شناسايي شد كه تركيبات اصلي گونهolivieri Ph. شامل دي‌اكتيل‌فتالات (69/71 درصد)، گاما-المن (7/93 درصد) و ژرماكرون-دي (7/44 درصد) بودند و ديگر تركيبات: نپتالاكتون (45/24 درصد)، بيس (2-اتيل هگزيل) فتالات (32/72 درصد) و ژرماكرون-دي (5/59 درصد) اجزاي اصلي اسانس گونه‌ Ph. herba-venti، معرفي شدند. همچنين در اسانس گونه Ph. persica، دي‌اكتيل‌فتالات (49/74 درصد)، آلفا-مورولن (16/18 درصد) و هگزا‌هيدرو‌فارنسيل‌استون (7/82 درصد) عمده‌ترين تركيبات را شامل شدند. مقايسه تركيبات شناسايي شده در اسانس سه گونه‌ نشان‌دهنده درصد بالاتر تركيب‌ دي‌اكتيل‌فتالات در Ph. olivieri (69/71 درصد)، نسبت به دو گونه ديگر بود. بالاترين ميزان فنل كل (136/34 ميلي‌گرم گاليك‌اسيد بر گرم وزن خشك)، فلاونوئيد كل (49/29 ميلي‌گرم كوئرسيتين بر وزن خشك) و فعاليت آنتي‌اكسيداني (48/68 درصد) مربوط به گونه Ph. Persica بود.

Different species of Phlomis are important for terpenoid compounds and anti-inflammatory and antioxidant flavonoids in their essential oils. In the present study, three species of Phlomis including Ph. olivieri Benth, Ph. persica Boiss, and Ph. herba-venti were collected from the natural habitats located in Azarshahr (elevation 1671 m), Urmia (elev. 1598 m) and Tuyserkan (elev. 1598 m) at the full-flowering stage in June 2017. Then, their essential oil constituents and some phytochemical properties the extracts were evaluated. The essential oils were extracted by the hydro-distillation method (Clevenger apparatus). CG and CG-MS were used to analyze chemical constituents. Extraction was performed using an ultrasonic device and phytochemical indices were evaluated in terms of total phenol content, total flavonoid, and antioxidant activity (%DPPH). A total of 38 compounds were identified in the essential oils of three plant species, which among them, Diisooctyl phthalate (69.71%), γ-Elemene (7.93%), and Germacrene D (7.44%) in Phlomis olivieri Benth. and Nepetalactone (45.24%), Bis (2-ethylhexyl) phthalate (32.72%), and Germacrene D (5.59%) in Phlomis herba-venti were the main compounds. Diisooctyl phthalate (49.74%), t-muurolol (16.18%) and Hexahydrofarnesyl acetone (7.82%) were identified as major compounds of Ph. persica Boiss. Comparison of identified compounds among the three species showed a higher percentage of Diisooctyl phthalate (69.71%) in Ph. Olivieri. Also, the highest amount of total phenol (136.34 GAE/g DW), total flavonoid (49.29 mg Qu. g-1 DW) and antioxidant activity (68.48%) were related to Plomis persica Boiss.