گفتمان توحيدي قرآن از همانندي «زمين» با «هفت آسمان

آيه 12 سوره طلاق، زمين را همانند هفت آسمان شمرده است. مسئله اصلي اين جستار، آن است كه نسبت همانند دانستن زمين با هفت آسمان در انتقال پيام آيه به مخاطبان چيست؟ براي تحليل گفتمان قرآن از همانندي زمين و هفت آسمان، نياز است وجه شباهت را در اين آيه دريافت. قرآن‌پژوهان در تبيين وجه شباهت زمين با هفت آسمان، ديدگاه‌هاي گوناگوني را بيان كرده‌اند؛ امّا اين ديدگاه‌ها از نظرگاه‎هاي مختلف، به ويژه از منظر ساختار متن، با چالش‌هايي روبرو است. از اين رو در اين نوشتار، با نگاهي نو به نشانه‌هاي درون‌متني آيه، وجه شباهت زمين با هفت آسمان تبيين شد. با واكاوي ساختار آيه نشان داده شد اين آيه تاكيد مي‌كند كه زمين، نه در وجوهي مانند هفت عدد بودن، بلكه در ويژگيِ تحت ربوبيت پيوسته خداوند بودن، شباهت كامل به هفت آسمان دارد. در مجموع به دست آمد اين تاكيد بر حضور پيوسته خداوند در تدبير زمين، در برابر باورهاي مخاطبان عصر نزول در بارة رابطه خداوند با زمين بوده است. از سويي اين تاكيد بر ربوبيت خداوند بر زمين، پشتيبان نظريِ دستورهاي شرعي سوره طلاق براي امتثال اين تكاليف است.