كليدواژه :
پسماندهاي مراكز درماني , تحليل سلسله مراتبي فازي , ضرب و جمع وزني فازي , مراكز بهداشتي و درماني
چكيده فارسي :
زمينه و هدف: بي‌توجهي به مديريت پسماندهاي بيمارستاني مشكلات عديده‌اي را ايجاد نموده است؛ به‌طوري‌كه پيامد بي‌توجهي به مديريت اين‌گونه پسماندها محيط‌زيست و سلامت انسان را در معرض خطر جدي قرار داده است. مراكز درماني از جمله مؤسسات بهداشتي مهم هستند كه طي سال‌هاي اخير ازدياد جمعيت، افزايش ارباب‌رجوع و عمليات سرويس‌دهي، رشد چشمگير در توليد مواد زايد را در آن‌ها به دنبال داشته است. كيفيت و كميت پسماندهاي مراكز درماني روزبه‌روز مشكل‌ساز شده و از جمله مواد سمي خطرناك به‌حساب مي‌آيند. هدف مقاله‌ي حاضر، ارزيابي، اولويت‌بندي و تبيين طرح مديريتي جهت تصفيه و دفع پسماندهاي مراكز درماني است.
روش بررسي: معيارهاي مهم در انتخاب روش دفع پسماندهاي مراكز درماني از طريق مطالعه‌ي پيشينه موضوع استخراج شد. سپس اهميت اين معيارها با استفاده از تكنيك تحليل سلسله مراتبي فازي (Fuzzy AHP (Fuzzy Analytical Hierarchy Proses تعيين شد و در پايان بهترين روش دفع، با استفاده از تكنيك ضرب و جمع وزني فازي (Fuzzy WASPAS (Fuzzy Weighted Aggregated Sum Product Assessment انتخاب گرديد.
يافته‌ها: از ميان معيارهاي اصلي، مسايل زيست‌محيطي با وزن 0/517 اولويت اول و معيارهاي هزينه و حجم پسماندها با امتيازهاي 0/317 و 0/166 به‌ترتيب رتبه‌هاي دوم و سوم را به‌دست آوردند. همچنين از ميان زيرمعيارها هم، آلايندگي هوا با وزن 0/256 رتبه‌ي اول را كسب نموده است. از ميان روش‌هاي دفع، روش دفن بهداشتي با امتياز 0/317 رتبه‌ي اول و روش‌هاي ماكروويو، سوزاندن زباله‌ها و اتوكلاو با امتيازهاي 0/265، 0/253، 0/173 به‌ترتيب رتبه‌هاي دوم تا چهارم را كسب نمودند.
نتيجه‌گيري: با در نظرگرفتن نتايج به‌دست‌آمده و اولويت‌بندي ارايه‌شده مي‌توان با دفع پسماندها در مراكز بهداشتي و درماني، به خطرزدايي بيشتر، كاهش آلايندگي محيط‌زيست و كاهش هزينه‌ها دست يافت. بر اين اساس مناسب‌ترين روش براي دفع پسماندهاي مراكز درماني در كشور، روش«دفن بهداشتي» است. البته مي‌بايست دفن بهداشتي زباله‌ها به نحو مناسب و استاندارد صورت گيرد تا از آلوده شدن آب‌هاي زيرزميني و خسارت به محيط زيست جلوگيري گردد. حل مشكلات ناشي از زباله‌هاي بيمارستاني يك مسئله پيچيده و چندبعدي است كه نياز به همكاري و همياري و تجميع امكانات جامعه(دولت، مؤسسات خصوصي و عمومي) دارد.
چكيده لاتين :
Background and Aim: Inattention of hospital waste management has caused many problems. As a consequence, it has put the environment and human health at serious risk. Medical centers are one of the important health institutions which in recent years, population growth, increasing clients and service populations has led to significant growth in waste production in them. The quality and quantity of medical centers waste is becoming more and more problematic and is considered as a dangerous toxic substance. The purpose of this article is to evaluate, prioritize and explain the management plan for treatment and disposal of medical centers waste.
Materials and Methods: Important criteria in choosing the method of waste disposal of medical centers were extracted from previous studies. Then, the importance of these criteria was determined using the Fuzzy Analytic Hierarchy Process (Fuzzy AHP) and at the end, the best disposal method was selected using the Fuzzy Weighted Aggregated Sum Product Assessment (Fuzzy WASPAS).
Results: Among the main criteria, environmental issues was the first priority with 0.517 weight and the criteria of cost and volume of waste with the points of 0.317 and 0.166 were ranked second and third, respectively. Also, between the sub-criteria, the air pollution was ranked first with 0.256 weight. Finally, among the disposal methods, the sanitary landfill method with 0.317 weight was ranked first and the microwave methods, waste incineration and autoclave with the points of 0.265, 0.253, and 0.173 scored second to fourth respectively.
Conclusion: Considering the obtained results and prioritizing, it is possible to achieve more risk reduction, reduction of environmental pollution and reduction of costs by disposing of waste in health centers. Accordingly, the most appropriate method for disposing of waste in medical centers in the country is the “sanitary landfill” method. Of course, sanitary landfilling of waste should be done in an appropriate and standard way to prevent groundwater pollution and damage to the environment. Solving the problems caused by hospital waste is a complex and multidimensional issue that requires the cooperation and assistance and integration of community facilities (government, private and public institutions).
