عدالت به عنوان اصلي مستقل؛ پذيرش يا انكار ؟

Justice as an independent principle: Accept or deny

بي‌ترديد عدالت به عنوان هدف والاي علم حقوق محسوب مي­شود كه تمامي آموزه­ هاي حقوقي در جهت دست­يابي به اين هدف سامان داده مي‌شوند. اما پرسش اين است كه آيا انديشه عدالت مي­تواند خود به عنوان اصلي مستقل در جهت قانون‌گذاري، نسخ، تغيير و تفسير ساير قوانين موضوعه مورد استفاده قرار گيرد؟ آنچه از بررسي كتب فقهي و حقوقي قابل استنباط به نظر مي‌رسد اين است كه در اين زمينه سه ديدگاه قابليت طرح دارد. در يك نظريه عدالت هيچ‌گاه به عنوان اصلي مستقل محسوب نشده و معيار سنجش قوانين، تطابق با وحي است. در گرايش ديگر عدالت مي­تواند به عنوان اصلي مستقل براي استنباط، جرح و تعديل قوانين مورد استفاده قرار گيرد و ديدگاه سوم كه منطقي ­تر به نظر مي­رسد، اين است كه رويكردي معتدل نسبت به عدالت بايد در پيش گرفت؛ به اين معنا كه در پاره­اي موارد مي­توان از عدالت به عنوان اصل و منبعي مستقل استمداد جست. در نوشتار حاضر، ضمن نقد و تحليل اين سه رويكرد و بررسي آثار حقوقي مترتب بر آن­ها، در نهايت ديدگاه برگزيده خويش را ارائه مي­دهيم.

Undoubtedly, justice is considered as the highest objective of the law of law, in which all legal doctrines are set up to achieve this goal. The question, however, is whether the idea of justice can be used as the main independent authority for legislating, prescribing, modifying and interpreting other thematic laws?What seems to be inferred from the study of jurisprudential and legal books is that in this context, three perspectives are capable of plotting. In a theory of justice, it is never considered as an independent principle, and the criterion for measuring law is conformance to revelation. In another trend, justice can be used as the independent source for inference, modification and modification of rules. an‎d the third view, which seems more reasonable, is that a moderate approach to justice must be taken; that is, in a number of cases, justice can be considered as an independent source. In the present article, while criticizing and analyzing these three approaches and examining the legal effects resulting from them, we will ultimately present our chosen point of view.