كليدواژه :
عقدمركّب و عقدمختلط , ماهيت عقد , آثار عقد , استاد جعفري لنگرودي
چكيده فارسي :
از قديم، عقودي بوده اندكه در نگاه اول، يك عقد بيشتر نيست ولي وقتي باديده تحليل به آن مي‌نگريم؛ عقدي را مي‌بينيم با تعهدات مختلف المضمون مانند: قرارداد مهمانخانه ... زماني كه عقدي از اين نوع نزد قاضي مطرح شود؛ او با سوالات متعددي مواجه مي‌شود از جمله: اگر جزئي ازعقدبه دليلي باطل يا متعذّر شد، اين بطلان يا تعذّر چه تاثيري بر اصل عقد مي‌گذارد؟ آيا هر يك ازاجزاي اين عقد، تابع ماهيت حقوقي همان بخش، مثلا بيع و اجاره و احكام خاص آن است؟ اگر متعهد از اجراي برخي از تعهدات امتناع كند، متعهدله چه ضمانت اجرايي دارد؟ براي پاسخ به اين پرسش‌ها لاجَرَم بايد ماهيت عقد مركب را روشن كرد. با توجه به اينكه عقدمركّب حجم قابل توجهي از پرونده‌هاي حقوقي را در محاكم تشكيل داده است، تبيين شرعي و حقوقي ماهيت واحكام عقدمركب ضروري است. سؤال اين است كه ماهيت و آثار عقدمركب چيست؟ عقد مركب درحقوق ايران به صورت يك ماهيت خاص و مستقل وجود دارد. تركيب در عقد دو قسم است: الف) تركيب ارادي: براساس قول مشهور در فقه ايران، هر عقدي حكم مختص خود را دارد يعني از نظرحكمي منحل به چندعقد مي‌شود. ب) تركيب غير ارادي: در اين صورت به دليل احترام به قصد متعاقدين وعدم امكان عرفي تجزيه عقدمركب، نمي‌توان تعهدات ناشي از عقد را تجزيه كرد، لذادرصورتي كه هدف اصلي متعاقدين يك بخش از عقد باشد، حكم همان بخش را بر كل عقد اعمال مي‌كنيم مثلا در قراردادمهمانسرا، هدف استيجار اتاق است؛باقي تعهدات ضمائم عرفي هستند؛ به بيان ديگربرخي اوقات يك عقد در بردارندة چند تعهد است امافقط يكي از آن تعهدات جنبة اصلي و بقيه جنبه فرعي دارندكه در اين حالت، تعيين ماهيت و آثار عقد، تابع تعهد اصلي است. اما برخي از عقود مركب هستندكه تمامي تعهدات ناشي از آن‌ها در عرض يكديگرند به‌نحوي‌كه هدف اصلي متعاقدين دو يا چند تعهد است مانند تعهدات ناشي از عقد آبونمان وخريدبليط هواپيما؛ در اين دسته از عقود مركب احكام اختصاصي هيچ يك از عقود معين را اجرا نمي‌كنيم بلكه فقط خواستِ مشترك طرفين را اعمال و در موارد سكوت طرفين، قواعد عمومي قراردادها را اجرا مي‌كنيم.
چكيده لاتين :
From the past, there were contracts that in the initial review, was not more than one contract, but when we look at it in terms of analysis, we see a contract with various obligations such as: hotel contract. When a contract of this kind is brought before a judge; He is faced with several questions such as: if part of the contract is void or excused for any reason, what effect does this invalidity or excuse have on the main contract? Does each of the components of this contract depend on the legal nature of the same section, such as the contract of sale and lease and its specific provisions? What is the guarantee of the promisee if the obligor refuses to fulfill some of the obligations? Inevitably, the nature of the complex contract must be clarified to answer these questions. Given that complex contract has constituted a significant volume of legal cases in the courts, it is necessary to provide a juristic and legal explanation of the nature and provisions of complex contract. The question is, what is the nature and effects of a complex contract? A complex contract exists as a special and independent nature in Iranian law. There are two types of composition in a contract: a) Voluntary composition: According to a famous saying in Iranian jurisprudence, each contract has its own ruling, ie it is legally dissolved into several contracts. B) Involuntary combination: In this case, due to respect for the intention of the parties and the impossibility of customary dissolution of the complex contract, the obligations arising from the contract cannot be dissolved, therefore, we apply the ruling of the same part to the whole contract if the main purpose of the parties is a part of the contract. For example, the purpose of the hotel contract is to rent a room; the rest of the obligations are customary attachments; In other words, a contract sometimes contains several obligations, but only one of those obligations has a main aspect and the rest have a secondary aspect, in which case determining the nature and effects of the contract, it depends on the main obligation. But there are some complex contracts in which all the obligations arising from them are in the same direction, so that the main purpose of the parties is two or more obligations, such as the obligations arising from the subscription agreement and the purchase of a plane ticket. In this group of composite contracts, we do not apply the specific provisions of any specific contracts, but only apply the common will of the parties and the general rules of contracts in cases of silence of the parties.
