مسئوليت مدني ناشي از خسارات زيست‌محيطي

Civil Liability arising from Environmental Damages

حفاظت از طبيعت و حفظ سلامت آن مورد تأكيد اديان و عقل بشري و برخورداري از محيط زيست سالم و ايمن يكي از حقوق بنيادين بشر است كه اهميت آن شاخه‌‍‌اي از حقوق به نام«حقوق محيط زيست» را به وجود آورده است. تمهيد قوانين و قواعد مرتبط با پيشگيري از تخريب محيط زيست و مجازات آلوده كنندگان آن برعهدة حقوق كيفري و ضمانت اجراي جبران خسارات وارده بر محيط زيست برعهدة حوزة مسئوليت مدني است. علاوه بر سيرة عقلا، براساس ادله فقهي منصوص مانند آيات قرآني و روايات متعدد، تخريب، اتلاف و آلوده‌سازي محيط زيست مورد نهي قرار گرفته است و فقهاي اماميه براساس برخي قواعد فقهي براي مخرب محيط زيست، جبران خسارت در نظر گرفته‌اند. در اين مقاله ضمن تفكيك زيان ديده خسارات زيست محيطي، كه مي‌تواند طبيعت يا انسان باشد، از جهت تعيين ماهيت، تابعيت حقوق عمومي يا خصوصي بودن اين مسئوليت مورد بررسي قرار گرفته است و با تعيين مسئوليت محض به عنوان مبناي مسئوليت مدني خسارات زيست محيطي، اركان اين مسئوليت، شيوه‌هاي جبران خسارت و دادگاه صالح جهت اقامة دعواي مسئوليت مدني خسارات زيست محيطي تبيين گرديده‌اند.

All religions and human wisdom emphasize nature protection and environmental health. As fundamental human rights, human beings should benefit from a healthy and safe environment. Hence, there is a law branch called "Environmental Law." Criminal law is responsible for enacting rules and regulations about environmental degradation prevention and punishment of polluters. Civil liability also considers sanctions on environmental damages. In addition to the wise practice, many jurisprudential texts such as verses of the Quran and narratives criticize environmental degradation, loss, and pollution. Accordingly, Imamiyeh (or Shia) jurists have granted compensations for environmental destructors based on some jurisprudential rules. Distinguishing the injuries caused by environmental damages- nature or human- this paper examined the essence of this liability in terms of being under dominant of the public or private law. Choosing the strict liability as to the foundation of civil liability of environmental damages, principles of this liability, compensation ways, and competent court for filing the lawsuit of civil liability for environmental damages were determined.