مفهوم و چگونگي جبران خسارتهاي گروهي (مطالعه تطبيقي در حقوق ايران و فرانسه)

Conception and restitution of plural loss in Iran and French law

«خسارت گروهي» اصطلاحي است كه در برابر «خسارت شخصي» به كار برده مي‌شود. اگر عامل زيان، خسارتي مادي يا معنوي را بر شخص و يا اشخاص معيني وارد كند، خسارت وارده، «خسارت شخصي» ناميده مي‌شود. مطالبه جبران خسارات شخصي مطابق قواعد عمومي است. در اين گونه خسارت­ها، تقصير يا فعل عامل زيان، متوجه شخص يا اشخاص محدود و معيني مي‌شود. اما «خسارت گروهي»، خسارتي است كهجمع كثيري از اشخاص را به صورت مادي يا معنوي متضرر مي‌كند. اشخاص متضرر در خسارات گروهي، ممكن است عده‌اي از افراد جامعه و يا كل افراد جامعه و يا جمعي از آنان كه عضو انجمن‌ها، كانون‌ها، احزاب، تشكل‌ها و... هستند، باشند. بر همين اساس، زيان ديدگان خسارات گروهي، ممكن است داراي تشكل و يا فاقد تشكل باشند. در حالت نخست، ضرر بر تشكُّل‌هايي وارد مي‌آيد كه داراي شخصيت حقوقي‌اند و در حالت دوم، ضرر بر جمعيت‌هايي وارد مي‌آيد كه فاقد شخصيت حقوقي‌اند. در حقوق فرانسه، قوانين خاص و رويۀ قضايي جبران ضررهاي جمعي اشخاص داراي تشكل را پذيرفته است. اما در حقوق ايران، قانون خاصي در خصوص جبران چنين ضررهايي به تصويب نرسيده است و در رويۀ قضايي هم آرائي كه از آن، جواز مطالبۀ جبران خسارات گروهي استنباط شود، ديده نمي‌شود. اين در حالي است كه خسارت گروهي، خسارتي محقق و مسلّم است و ضرورت دارد، براي جبران آن قواعد ويژه‌‍‌اي وضع شود.

Plural loss is a legal term which is used as the opposite of individual loss. When the defendant inflicts some material or immaterial loss to a certain persons. This type of loss is known as “Individual loss”. In these cases, the victim (plaintiff) in order to get the loss compensated must bring a legal action against the defendant and must prove the claim before the court. Furthermore in these cases negligence or harmful act is regarded in connection with certain persons. In other hand plural loss usually amounts to affecting may people by inflicting material or immaterial loss. People who are members of associations, institutions, and parties. According to this fact plural loss can be divided in to plural loss directed to organized persons or non-organized persons. The first type of loss is inflicted to those entities which have legal personality and the second type is related to entities which are deprived of a such personality. In French law restitution of plural loss inflicted to organized association is recognized by law but in Iranian legal system no certain legislation have been passed related to this aspect of loss and in the area of judicial precedent no special verdicts allowing the restitution of such loss cannot be found however plural loss and is an established and direct loss and it is vital to pass special regulations making its restitution possible.