تحليل عوامل مؤثر بر تنوع‌بخشي اقتصادي در روستاهاي مرزي غرب ايران (مطالعۀ موردي: شهرستان مريوان)

An analysis of Factors Affecting Economic Diversity in Border Villages of Western Iran (Case Study: Marivan City)

امروزه نتايج بررسي­ ها حاكي از اين است كه بيشتر پروژه ­ها و فعاليت­هاي بانك جهاني كه در راستاي تنوع ­بخشي اقتصادي در نواحي روستايي كشورهاي جهان سوم انجام داده است، در جهت متنوع ­سازي درآمدهاي غيرزراعي بوده است؛ چراكه فعاليت­هاي زراعي به علت محدوديت گسترش و نيز آسيب ­پذيري محيط طبيعي در صورت فشار به آن و عدم تطابق چنين شرايطي با اصول توسعة پايدار، توان زيادي در جهت تنوع ­بخشي ندارند. هدف از اين تحقيق، بررسي عوامل مؤثر بر تنوع ­بخشي فعاليت­هاي اقتصادي در روستاهاي مرزي است و روستاهاي مرزي شهرستان مريوان به­ عنوان نمونة موردي انتخاب شده است. اين تحقيق از نظر هدف، كاربردي و روش انجام آن توصيفي- تحليلي است. در اين تحقيق، جامعة آماري، روستاهاي شهرستان مريوان مي­باشد. روستاهاي واقع در فاصلة 10 كيلومتري از مرز بين ­المللي عراق با توجه تأثيرپذيري بالاي آن­ها از مرز، به­ عنوان نمونه در نظر گرفته شد كه بر اساس فرمول ، 18 روستا به ­عنوان روستاهاي نمونه از طريق نمونه­ گيري طبقه ­بندي­ شده از ميان آن­ها انتخاب شد. جهت تعيين تعداد خانوارهاي نمونه از فرمول كوكران استفاده شد كه براساس آن، پرسش­نامه در ميان خانوارهاي روستاهاي نمونه توزيع شد. به منظور بررسي و تجزيه و تحليل اطلاعات، از نمودارهاي توصيفي و آزمون­هاي تي استيودنت، فريدمن استفاده شد. عوامل مؤثر در متنوع ­سازي فعاليت­هاي اقتصادي، در چهار دستة اقتصادي، اجتماعي، طبيعي و موقعيت مرزي طبقه­ بندي شد. ميانگين رتبه براي عوامل فوق به ترتيب برابر با 11/2، /07/2، 03/3 و 79/2 بدست آمد. عوامل اجتماعي، اقتصادي، توان­هاي محيطي و موقعيت مرزي در متنوع سازي فعاليت­هاي اقتصادي منطقه تأثير داشته كه از بين آن­ها، توان­هاي محيطي و موقعيت مرزي بيش از ساير عوامل (عوامل اقتصادي و اجتماعي) در متنوع ­سازي اقتصاد روستايي منطقه نقش دارند.

Today, the results of studies indicate that most of the projects and activities of the World Bank, which has carried out to diversify the economy in rural areas of Third World countries, have been aimed at diversifying non-agricultural incomes. Due to the limited agricultural expansion and the vulnerability of the natural environment in case it is under pressure and the incompatibility of such conditions with the principles of sustainable development, agricultural activities do not have much potential for diversification. The purpose of this study is to investigate the factors affecting the diversification of economic activities in border villages. The border villages of Marivan have been selected as a case study. This research uses an applied and descriptive-analytical method in terms of its purpose. In this research, the statistical population is the villages of Marivan. The villages located 10 km from the international border of Iraq were considered as the sample of this study due to their high impact from the border. According to formula, 18 villages were selected as the sample through stratified sampling. To determine the number of sample households, Cochran's formula was used; accordingly, 334 questionnaires were distributed among the households in the selected villages. Descriptive graphs and Friedman Student's t-tests were also used to analyze the data. The factors affecting the diversification of economic activities were classified into four categories: economic, social, natural and border location. The average ranks for the above factors were 2.11, 2.07, 3.03 and 2.79, respectively. Social and economic factors, environmental capabilities and border position had effects on the diversification of economic activities in this region. Of all these factors, environmental capabilities and border position were found to play a role in diversifying the rural economy of the region more than other factors (i.e. economic and social factors).