نگاهي تبارشناسانه به مفهوم طبيعت و تجلي حضور آن در معماري خانه هاي ايران

A Genealogical Look at the Concept of Nature and the Manifestation of its Presence in the Architecture of Iranian Houses

مقدمه: فضاهاي زﯾﺴــتي و در ﻣــﺘﻦ آن، «خانه ­ها»، از نيازها و آفريده ­هاي ماندگار اﻧﺴﺎنها در ﻫـﺮ جامعه انساني ﺑــﻮده و با وجود سالهاي متمادي ساخت و زندگي در آنها، همچنان طراوت، لطافت، تعلق­ خاطر و رمزگونگي در ﺗﻤــﺎم اﺑﻌــﺎد آنها مشهود است. اين فضاها به عنوان اﺻﯿﻞﺗﺮﯾﻦ و زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ دستاورد ملموس ﻣﻌﻤﺎري، علاوه بر ﺣﻔﻆ آﺳﺎﯾﺶ و آرامش استفاده ­كنندگان، مبين ﻫﻮﯾـﺖ آنان ﺑﻮده و از طريق مولفه­ هاي متعددي ﺧـﺎﻃﺮات، روياها و اميدهاي ﺳــﺎﮐﻨﺎن را به بهترين شيوه پاس داﺷــﺘﻪ­اند. يكي از اين مولفه­ها طبيعت است كه معاني متنوعي را از طريق لايه­ هاي معماري متناسب با شرايط زمان به مخاطب منتقل مي­كند. هدف پژوهش: هدف اصلي در اين پژوهش شناسايي مولفه­ هاي تاثيرگذار در آفرينش مفاهيم طبيعت و نحوه حضور آنها در معماري خانه­ هاي ايران است. روش شناسي تحقيق: روش­ شناسي پژوهش، تبارشناسي فوكويي و براي تحليل داده ­ها، از روش نشانه ­شناسي پيرس استفاده شده است. قلمرو جغرافيايي پژوهش: در اين پژوهش خانه ­ها و سكونتگاه­ هاي شاخص در معماري دوره ­هاي مختلف تاريخ ايران- از عهد باستان تا دوره پهلوي دوم- مورد بررسي قرار گرفته است. يافته ها و بحث: مطالعات تحقيق نشان مي­دهند كه معاني حاصل از طبيعت فقط مختص سيماي اوليه، ثانويه و انتزاعي طبيعت در فرم و ساختار پيراموني خانه ­ها نيستند؛ بلكه اين مفاهيم در چارچوب گفتمان هاي خاص و متناسب با شرايط جامعه در هر دوره تاريخي با قدرت پيوند خورده، هويت و ذهنيت ساخته ­اند. نتايج: حضور كالبدي، عملكردي و محتوايي طبيعت علاوه بر بيان معاني صريح و ضمني، تحت تاثير تحولات حاكم بر هر دوره تاريخي منجر به توليد دانش و معاني جديد در حوزه مختلف گرديده است.

Introduction Living spaces and in their context “houses”, have been one of the lasting needs created by human beings in every society. Despite of many years passing from their construction and living in them, they are still evidently, memorable and decent in all their dimensions. These spaces are the most noble, beautiful and tangible property of architecture as well as serve comfort the users, represent identity and fulfill owners dream, hopes in the best possible ways. The nature and concepts derived from it are important components and as a meaningful factor. The main purpose is to identify influential factors in Foucault’s genealogy and their role in the creation of divers’ concepts of nature and how they are present in the architecture of Iranian houses. Methodology The research method is Foucault’s genealogy and semiotic method were used for data analysis. Geographical area of research In this research, significant houses and settlements in the architecture of different periods of Iranian history - from antiquity to the second Pahlavi period - have been studied. Results and discussion The result of the study shows that the meanings of nature are not limited to the primary, secondary and abstract appearance of nature in the form and structure of houses; Rather, these concepts have created an identity and a mentality linked to power in the framework of specific discourses and in accordance with the conditions of society in each historical period. Conclusion The physical, functional and content presence of nature, in addition to recalling the past through explicit and implicit meanings, under the influence of developments in each historical period has led to the production of new knowledge and meanings in the field of industry, art and architecture.