واكاوي و نقد مستندات مشروعيت الحاقيه ماده 1082 قانون مدني با استناد به قاعده الخراج بالضمان

Analyzing and criticizing the documentation of the legitimacy of the addition of Article 1082 of the Civil Code with reference to the rule of al-kharaj in the guarantee

در تاريخ هشتم مردادماه 1376 ماده واحده اي مشتمل بر دو تبصره به ماده 1082 ق.م. الحاق گرديد. به موجب تبصره يك اين ماده واحده «چنانچه مهريه وجه رايج باشد متناسب با تغيير شاخص قيمت سالانه زمان تاديه نسبت به سال وقوع عقد كه توسط بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران تعيين مي گردد، محاسبه و پرداخت خواهد شد». اگر چه تصويب اين ماده واحده نشان از قانوني بودن مفاد آن دارد ولي مشروعيت آن در بين فقها به دليل نبود نص و شبهه ربا، موضوعي اختلافي است. در مشروعيت اين قانون بعضا به قواعدي همچون ضمان يد، لاضرر و لزوم رعايت عدالت و عموماتي همچون اوفوا بالعقود مبني بر التزام به تعهد به عنوان مباني فقهي اين ماده قانون استناد شده است. در اين تحقيق با روش توصيفي-تحليلي ضمن واكاوي و نقد اين مستندات، مشروعيت آن با استناد به قاعده الخراج بالضمان كه روايتي منقول از پيامبر اكرم (ص) مي باشد و مفهوما منافع را از آن كسي مي داند كه در قبال مبيع ضامن است به اثبات مي رسد. اين قاعده در كليه عقود ديني از جمله عقد نكاح قابل انطباق است. بديهي است اتكاء به منابع فقهي، اصل اوليه در هر قاعده و قانون مي باشد.

On August 28th, 1997, a single article consisting of two notes was added to Article 1082 of the Civil Code. According to Note 1 of this single article, "If the dowry is the currency, it will be calculated and paid according to the change in the annual price index of the payment time compared to the year of the contract, which is determined by the Central Bank of the Islamic Republic of Iran." Although the enactment of this single article shows that its provisions are legal, its legitimacy is a matter of controversy among jurists due to the lack of text and suspicion of usury. Some rules have been cited as the basis for the jurisprudential principles of this Article, including the rules of “Zamane yad”, “La Zarar”, and the necessity of observing justice and generalities such as fulfilling [all] contracts (“awfuu bialeuqud”). In this research, while analyzing and criticizing these documents, its legitimacy is proved using a descriptive-analytical method based on the rule of “al-Kharaj be al-Zaman”, which is a narration narrated from the Holy Prophet (PBUH). The rule states that the benefits are the function of property of the sold, and the guarantor of the sold will be profited from the benefits. This rule is applicable to all debt contracts, including marriage. Obviously, reliance on jurisprudential sources is the basic principle in every rule and law.