كليدواژه :
كانت , انسان , غايت نهايي , نظام غايات , طبيعت , غايت طبيعي (ارگانيسم)
چكيده فارسي :
كانت در نقد قوه حكم طبيعت را به مثابه نظام غايات در نظر ميگيرد و برخلاف نظام علّي معلولي و نگرش مكانيستياي كه در نقد عقل محض بر فلسفه اش حاكم بود، غايتمندي و نگرش غايتمحور مهم‌ترين ويژگي سومين نقد كانت ميشود. فيلسوف كوني گسبرگي در مواجهه با طبيعت و به‌ويژه در ارگانيسمها و موجودات جاندار و گياهان به مواردي برميخورد كه نگرش مكانيستي قادر به تبيين آن نبود؛ پس بدون اينكه منكر اصل عليّت شود به اصل غايتمندي در طبيعت متوسل شده و اولي را به جهان فنومنال و دومي را به جهان نومنال نسبت ميدهد و دليل آن را هم اين ميداند كه انسان شهروند هر دو جهان است.
غايت طبيعي يا موجودات سازمند (ارگانيك) مهم‌ترين موجوداتي هستند كه كانت با نگرش غايتمحور به آنها ميپردازد. آنها هم علت و هم معلول خود هستند و از طرف ديگر توليدكننده نوع خود به‌شمار ميروند و همچنين بقا و رشد آنها از طريق خودشان انجام ميشود، به اين ترتيب كه موادي از خارج جذب ميكنند و صورت خودشان را به آن ميدهند.
به نظر كانت واپسين غايت فقط ميتواند انسان باشد؛ زيرا اوست كه توانايي توسعه غايات را دارد و با اراده انسان به مثابه موجودي اخلاقي است كه طبيعت ميتواند غايتمند باشد و تعيين غايت به اختيار انسان، همان فرهنگ يا پرورش است و به اين واسطه به طبيعت ارزش ميبخشد، وگرنه طبيعت و موجودات در آن عبث بودند.
هگل در نقد بر ديدگاه ارگانيستي كانت در طبيعت، بر آن است كه احكام مطرح‌شده درباره ارگانيك و غايت طبيعي در نقد سوم از جنبه استعلايي هستند و عينيتي در طبيعت ندارند؛ به‌ديگرسخن طبيعت به مثابه غايت طبيعي و ارگانيسم غيرقابل شناخت است و تصور ارگانيسم در نقد سوم تنها كاربرد تنظيمي دارد و كاربرد تقويمي ندارد؛ از سوي ديگر دانشمندان فيزيك جديد معتقدند مجبور نيستيم كه ميان دو نظريه مكانيكي و ارگانيكي يكي را برگزينيم؛ زيرا در ذرات بنياديِ همه اشياء، حياتي ارگانيك وجود دارد.
چكيده لاتين :
Kant in Critique of Judgment, regards nature as the system of purposes, and contrary to the cause and effect system and the mechanistic approach that dominated his philosophy in the critique of pure reason, teleology and the teleological approach became the most important feature of Kant's third critique. Konigsberger's philosopher in the confrontation with nature, especially in organisms and animals and plants, finds that mechanistic approach could not be explained, so without denying the causality principle, he resorted to the principle of teleology in nature, attributing the former to the phenomenal world, and the second to the nominal world, because man is a citizen of both worlds.
Natural purpose or organic beings are the most important beings that Kant explain with his teleological approach. They are their cause and their effect, and on the other hand produce their own kind, as well as their survival and growth done through themselves, that way, they absorb substances from the outside and give them their own face.
In Kant's view, the ultimate purpose can only be human because he is capable to developing the purposes and by human will as the moral being that nature can be teleological, and determination the purpose by human will is culture or nurture, and thereby giving value to nature, otherwise nature and the creatures in it were in vain.
Keywords:“Kant”, “purpose”,“Natural Purpose(organism)”, “nature”, “purpose system”, “final purpose”,“human”.
