رويكرد تمثيلي در معرفت شناسي تكاملي: نقد و بررسي ديدگاه مايكل روس

دو رويكرد اصلي در معرفت‌شناسي تكاملي وجود دارد: رويكرد تمثيلي يا اسپنسري، رويكرد تحت‌اللفظي يا دارويني. در رويكرد نخست تلاش براي نشان دادن اين است كه فرايند رشد فرهنگ و علم، شبيه به فرايند اصلي رشد جانداران در زيست‌شناسي و بر اساس انتخاب طبيعي است، در حالي كه در رويكرد دوم تلاش براي نشان دادن اين است كه نه تنها رشد و تكامل فيزيكي حيوانات و انسانها، محصول و نتيجه‌ انتخاب طبيعي است، بلكه رشد ساختارهاي ذهني آنها نيز محصولِ انتخاب طبيعي است. پرسش اصلي پژوهش حاضر اين است كه آيا مدعا و استدلال هاي روس در رد رويكرد تمثيلي از قوّت كافي برخوردار است يا نه. انديشمندان زيادي از اين رويكرد حمايت كرده‌اند، از جمله كارل پوپر، توماس كوهن، استفن تولمين، دونالد كمبل و ديويد هال. روس بر اين باور است كه اگرچه ميان رشد موجودات زنده و رشد معرفت بشري شباهت‌هايي وجود دارد، لكن تفاوت‌هاي قابل توجهي در پيشرفت و روند تصادفي ميان آنها نيز وجود دارد كه باعث مي‌شود اين رويكرد با شكست روبرو شود. ما در اين نوشتار با مدعاي روس مبني بر ناكارآمد بودن معرفت‌شناسي تمثيلي موافقيم، اما بر اين باوريم كه استدلال‌هاي وي در نفي ديدگاه پاره‌اي از معتقدان به معرفت‌شناسي تمثيلي همچون كوهن و كمبل از قوت كافي برخوردار نيست.