برهان تنظيم ظريف و چالش «اندازه»

با پيشرفت شگرف فيزيك و زيررشته‌هاي آن از قبيل كيهان‌شناسي و فيزيك كوانتوم، براهين غايت شناختي درباره‌ي وجود خدا به ويژه برهان تنظيم ظريف كيهاني در صدر مباحث الهياتي قرار گرفت. به موازات حمايت‌هاي متعدد از اين برهان، چالش‌هاي گوناگوني نيز در مورد آن از سوي منتقدين مطرح گشت. چالش اندازه يكي از برجسته‌ترينِ اين چالش‌ها است كه كاربست حساب احتمالات در اين برهان را هدف مي‌گيرد. بر اساس اين چالش، حساب احتمالات توانايي تامين اصل موضوعي شماراجمع‌پذيري در مجموعه‌هاي نامتناهي را دارا نيست و از اين رو حساب احتمالات به كار رفته در برهان مبتلي به مشكل هنجارناپذيري است. در مواجهه با اين چالش معمولا دو راهبرد از سوي حاميان اين برهان پي‌ريزي مي‌شود. راهبرد اول، پذيرفتن چالش و تلاش براي دور زدن آن از طريق بهنجارسازي احتمالات است و راهبرد دوم طبيعي جلوه دادن كاربست احتمالات هنجارناپذير در دانش‌هاي گوناگون از قبيل كيهان‌شناسي و ميكانيك آماري است. ما در اين مقاله علاوه بر بررسي چالش اندازه و نقد دو راهبرد پيش‌گفته، راهبرد سومي را كه چندان توسط حاميان برهان تنظيم ظريف جدي گرفته نشده است مطرح و از آن دفاع خواهيم نمود. در اين راهبرد بعد از نگاهي هستي‌شناختي به چالش اندازه نشان خواهيم داد كه تامين اصل موضوعي شماراجمع‌پذيري لازم نيست و مي‌توان به اصل شمارا‌متناهي بودن در حساب احتمالات برهان تنظيم ظريف اكتفا كرد.