تحليل تطبيقي روايت‌هاي داستاني كتاب‌هاي‌درسي دوره ‌ابتدايي ايران و ژاپن: رويكرد نشانه‌معناشناسي گفتماني

مطالعۀ تطبيقي محتواي كتب درسي روشي مناسب براي درك تفاوت‌ها و تشابهات فكري، فرهنگي، هويتي، تعليم و تربيت و ساختارهاي اساسي موجود در نظام تعليم و تربيت ملت‌هاي مختلف با رويكرد الگوي نشانه‌معناشناسي گفتمان است. هدف اين پژوهش استفاده از مدل نشانه‌معناشناسي گرمس در تحليل روايي كتب درسيِ بخوانيم ايران با كتب زبان ژاپني مقطع ابتدايي در سال 96ـ97 و تبيين انواع نظام‌هاي گفتماني است. از بين بيست داستان تحليل‌شده، چهار داستان از هر دو كشور به‌شيوۀ نمونه‌گيري هدفمند انتخاب شد. سؤال اساسي پژوهش اين است كه چگونه روايت مي‌تواند براساس دو بُعد كنشي و شوشي، نظام تعليمي دو كشور ايران و ژاپن را از يكديگر جدا كند و چگونه جريان سير تحول هويت و كاركرد فرهنگ را براساس ويژگي‌هاي نشانه‌معناشناسي تبيين مي‌نمايد. نتايج حاكي از اين است كه به‌دليل تفاوت‌هاي فرهنگي، اعتقادي، آموزشي و تربيتي دو كشور، نظام‌هاي گفتماني متفاوتي در داستان‌هايشان وجود دارد. ژاپن داراي مذهب شينتو بدون رهبر و كتاب آسماني ا‌ست و ايران داراي دين اسلام با كتاب آسماني قرآن كريم است. از لحاظ هويت، ژاپن كشوري با هويت جمعي و تركيبي بدون توسل به اعتقادات است؛ درحالي كه هويت در ايران به‌صورت فردي و با اتكا و توسل به مفاهيم مذهبي است. همچنين اسطوره‌ها در ژاپن بيشتر مفاهيم تلاش و كوشش جمعي را القا مي‌كنند؛ اما در ايران مفاهيم فردي نظير شجاعت، پهلواني و خير و شر را توضيح مي‌دهند. درنتيجه اين تفاوت‌ها باعث دگرديسي و تغيير در نظام كنشي و شوشي در داستان‌هاي كتب درسي و كشيده شدن داستان‌هاي زبان ژاپني به‌سمت نظام گفتماني كنشي و كتاب «بخوانيم» به‌سمت نظام شوشي مي‌‌شود.