ارزيابي صفات وتنوع ژنتيكي لاين هاي اُتايپ چغندرقند براي تحمل به بيماري ريزومانيا با استفاده از نشانگر مولكولي SSR

چكيده مبسوط مقدمه و هدف: چغندرقند يكي از محصولات مهم زراعي در دنيا است و بخش عمده‌اي از شكر مصرفي در كشور ما از اين گياه تأمين مي‌شود. برنامه‌هاي اصلاح نباتات براساس ايجاد تنوع و انتخاب صفات كمي و كيفي بررسي تنوع ژنتيكي اولين گام برنامه‌هاي اصلاحي محسوب مي‌شود. مواد و روش‌ها: در اين مطالعه به‌منظور بررسي تنوع ژنتيكي از 30 ژنوتيپ (لاين اوتايپ) كه داراي صفات فنوتيپي متفاوت بودند استفاده شد. اين آزمايش به صورت طرح آزمايشي بلوك كامل تصادفي در سطح مزرعه‌اي به اجرا در آمد. اين 30 ژنوتيپ از نظر صفات مرفولوژيكي »نمره رشد، رنگ برگ، يكنواختي ريشه، بيماري ريزومانيا ريشه، درصد قند، عملكرد (وزن)، عملكرد قند « موردبررسي قرار گرفت. يافته‌ها: نتايج تجزيه واريانس آماري صفات موردمطالعه نشان داد ژنوتيپ‌ها از نظر همه صفات اندازه‌گيري شده داراي اختلاف و تنوع معني‌داري مي‌باشند. همچنين ژنوتيپ‌ها به وسيله 10 جفت آغازگر SSR موردبررسي قرار گرفتند كه از 10 آغازگر SSR، 3 آغازگر چند شكلي را نشان دادند. اين 3 آغازگر از نظر الگوي باندي موردبررسي قرار گرفتند و باندها براساس وجود يا عدم وجود (صفر و يك) نمرده دهي شدند و براي درك بهتر شباهت‌ها و تفاوت‌ها از ماتريس تشابه استفاده شد. كه نتايج نشان داد از بين 3 آغازگر موردمطالعه ، آغازگر SB06 ، 100% چند شكلي را نشان داده كه مي‌توان نتيجه گرفت اين نشانگر تنوع را بهتر نشان مي‌دهد. علاوه بر ارزيابي صفات و تنوع ژنتيكي با استفاده از نشانگر مولكولي SSR، به‌منظور تعيين ارتباط بين صفات مورفولوژيكي و داده‌هاي مولكولي و شناسايي نشانگرهايي كه پيوستگي با اين صفات را دارند نيز از روش رگرسيون گام‌به‌گام انجام شد. نتايج حاصل از تجزيه‌وتحليل رگرسيون گام‌به‌گام نشان داد كه ارتباط معني‌داري بين صفات و برخي از مكان‌هاي ژني آغازگرهاي موردمطالعه وجود دارند. مكان ژني آغازگر SB061 با بيشترين تعداد صفت مرتبط بود. بالاترين همبستگي بين مكان ژني آغازگر SB061 , SB063 و صفت يكنواختي ريشه (r=0.40**) در سطح 1% را نشان دادند. نتيجه‌گيري: با نتايج بدست آمده از تجزيه ارتباط مي‌توان نتيجه گرفت كه مكان ژني آغازگر SB061 براي آغازگر SSR بالاترين ارتباط با صفات را نشان دادند. بنابراين، اين نشانگرها مي‌توانند براي مطالعه تنوع ژنتيكي و تجزيه ارتباط در مطالعه برنامه‌هاي اصلاحي چغندرقند مورداستفاده قرار بگيرند و از آن‌ها در انتخاب به كمك نشانگر استفاده نمود.نتايج حاصل از اين تحقيق نشان داد كه نشانگرهاي SSR مي‌توانند ژنوتيپ‌هاي چغندرقند را از هم تفكيك كرده و تنوع ژنتيكي را به‌خوبي نشان دهند. بنابراين از اين نشانگرها مي‌توان در برنامه‌هاي اصلاحي استفاده نمود.