بررسي عملكرد دانه و ويژگي هاي مورفولوژيك تعدادي از ارقام و لاين هاي اميدبخش جو در شهرستان‌هاي جنوبي استان فارس

چكيده مبسوط مقدمه و هدف: جو (Hordeum vulgare L.) گياه زراعي مهمي مانند گندم و برنج است. جو منبع غذايي بسيار خوبي براي انسان است و از آن براي تغذيه دام نيز استفاده مي شود. هدف نهايي برنامه هاي به نژادي جو افزايش راندمان و پايداري توليد در مزارع كشاورزان است كه از طريق جايگزيني ارقام پربازده تر با ارقام كم بازده و قديمي تر ميسر مي گردد. انتخاب مشاركتي ارقام در زمين كشاورزان با همين اهداف طراحي شده است، در واقع مكمل و پشتوانه آزمايشات به نژادي مي باشد كه امكان مشاركت مستقيم بهره برداران و لحاظ شدن ديدگاه هاي آنها در انتخاب ارقام مناسب تر را فراهم مي كند. اين بررسي به منظور مقايسه عملكرد ارقام و لاين‌هاي اميد بخش جو در خارج از ايستگاه هاي‌ تحقيقات كشاورزي و هم چنين آشنايي بيش تر كشاورزان، كارشناسان و مروجين با خصوصيات اين ارقام و لاين ها انجام شد. مواد و روش‌ها: به منظور ارزيابي تعدادي از ارقام و لاين هاي جو از اقليم هاي مختلف (اقليم هاي گرم، سرد و معتدل و مناطق شور) در شهرستان‌هاي جنوبي استان فارس از لحاظ صفات زراعي و به ويژه عملكرد دانه، در شرايط زراعي بهره برداران، چهار آزمايش مجزا در قالب آزمايشات بدون تكرار طي دو سال در چهار شهرستان استان فارس انجام شد. طرح انتخاب مشاركتي ارقام در سال زراعي 98-1397 در دو شهرستان لارستان (شهر جويم) و فسا (بخش شيبكوه) و در سال زراعي 99-1398 در دو شهرستان جهرم و استهبان (روستاي انجيرك شهر ايج) انجام شد. به منظور انتخاب ارقام و لاين هاي مناسب براي هر منطقه از شاخص انتخاب ژنوتيپ ايده آل (SIIG) استفاده شد. يافته‌ها: شاخص SIIG بر مبناي صفات عملكرد دانه، وزن هزار دانه و تعداد روز تا رسيدگي محاسبه شد. نتايج شاخص SIIG نشان داد تعداد 5، 2، 5 و 9 لاين و رقم به ترتيب در شهرستان هاي لارستان، فسا، جهرم و استهبان با مقدار شاخص SIIG بالا (SIIG ≥ 0.600) جزء لاين هاي برتر بودند. در شهرستان هاي لارستان، فسا و جهرم عملكرد تمام ارقام و لاين هاي اصلاحي از ارقام محلي بالاتر بود. به طوري كه متوسط عملكرد ارقام و لاين هاي اميدبخش در شهرستان لارستان 1138 كيلوگرم در هكتار، در شهرستان فسا 2047 كيلوگرم در هكتار و در شهرستان جهرم 2193 كيلوگرم در هكتار از شاهد محلي هر شهرستان بالاتر بودند. نتيجه‌گيري: در مجموع ارقام مناسب كشت در شهرستان استهبان شامل جلگه (رقم اقليم سرد)، نانيوس (رقم خارجي)، گلشن (رقم مناطق شور)، ريحان 03 و به رخ (ارقام مناطق معتدل) و نوروز (رقم اقليم گرم) بود. ارقام مناسب براي كشت در شهرستان فسا شامل نوروز و ريحان 03، در شهرستان جهرم شامل لاين هاي WB-95-3 و WB-94-4 و در شهرستان لارستان، ارقام گلچين و اكسين بود.