ارزيابي و مقايسه ژنوتيپ هاي لوبياچيتي (Phaseolus vulgaris L.) در شرايط تنش خشكي

چكيده مبسوط مقدمه و هدف: با توجه به محدوديت منابع آبي مورد نياز كشاورزي در ايران، ارائه روش هاي موثر در كاهش آثار منفي خشكي بر عملكرد گياهان زراعي از مهم مطالعات مهم به نژادي مي باشد. تحمل به تنش‌خشكي در گياهان زراعي داراي اهميت ويژه‌اي است. با استفاده از ارقام مختلف گياهان زراعي كه در در تنش خشكي قادر به توليد عملكرد نسبتاً مناسب باشند، مي‌توان با اطمينان بيشتري آن ها را در ناحيه هاي خشك و نيمه خشك كشت نمود. مواد و روش ها: به منظور بررسي و مقايسه عملكرد ژنوتيپ‌هاي لوبيا چيتي بر اساس شاخص هاي تحمل و حساسيت، آزمايشي در دو محيط بدون تنش و تنش خشكي در سال زراعي 96-1395 در مزرعه تحقيقاتي پرديس تحقيقات و آموزش لوبيا خمين اجرا گرديد. 24 ژنوتيپ لوبيا چيتي به همراه رقم شاهد‌ غفار (در مجموع 25 ژنوتيپ) در قالب طرح لاتيس با دو تكرار مورد مقايسه قرار گرفتند. در اين مطالعه شاخص بهره وري متوسط، شاخص ميانگين هندسي بهره وري، شاخص تحمل به تنش، شاخص حساسيت به تنش و شاخص تحمل ارزيابي شدند. يافته ها: تنش خشكي منجر به كاهش معني دار صفات مورد بررسي شد. از بين ژنوتيپ هاي بررسي شده در شرايط آبياري معمول و تنش خشكي، ژنوتيپ KS21578 به ترتيب با 2805 و 1719 كيلوگرم در هكتار بيشترين عملكرد دانه را دارا بود. كمترين عملكرد دانه در ژنوتيپ KS21591 و ژنوتيپ KS21596 به ترتيب در شرايط آبياري معمول و تنش خشكي بدست آمد. بر اثر تنش خشكي، عملكرد دانه ژنوتيپ هاي بررسي شده 49 درصد كاهش نشان داد. تنش خشكي باعث افزايش دوره گلدهي و رسيدگي در ژنوتيپ‌ها شد. بيشترين مقدار شاخص تحمل به تنش (6.1086)، شاخص بهره وري متوسط (8.2124) و شاخص ميانگين هندسي بهره وري (2.2054) به ژنوتيپ KS21578 تعلق گرفت. همچنين، بيشترين و كمترين مقدار شاخص تحمل (به ترتيب 6.1288 و 4.126) به ترتيب در رقم غفار (شاهد) و لاين KS21591 مشاهده شد. كمترين مقدار شاخص حساسيت به تنش (2.0) نيز در ژنوتيپ KS21585 بدست آمد. نتيجه‌گيري: بطور كلي، بر اساس عملكرد دانه لوبيا در دو شرايط آبياري معمول و تنش خشكي و ارزيابي شاخص هاي تحمل تنش و نيز نمودار دو طرفه شاخص‌هاي ميانگين هندسي توليد و شاخص حساسيت به تنش و با در نظر گرفتن دوره رسيدگي، فرم بوته و بازارپسندي دانه در مجموع تعداد 8 ژنوتيپ لوبيا چيتي جهت آزمايش گزينش گرديدند.