تجزيه عاملي عملگرا در گلرنگ

چكيده مبسوط مقدمه و هدف: گلرنگ گياهي روغني مناسب مناطق خشك و نيمه خشك مي باشد. اصلاح گلرنگ براي عملكرد مستلزم شناسايي مولفه هاي مهم تاثير گذار بر عملكرد مي باشد. استفاده موثر از تجزيه و تحليل روابط بين عملكرد و اجزاي آن در اصلاح‌نباتات مستلزم تلفيق نتايج تجزيه‌هاي چند متغيره با واقعيت‌هاي فيزيولوژيكي گياه است. مواد و روش ها: در اين تحقيق آزمايش در چارچوب طرح آگمنت بر روي 106نمونه گلرنگ دريافت شده از بانك ژن گياهي آلمان با شمول تعداد پنج شاهد تجاري انجام گرديد. تجزيه‌هاي چند متغيره بر روي صفات مختلف مربوط به عملكرد دانه و فنولوژي گياه انجام گرفت. يافته‌ها: نتايج تجزيه همبستگي ساده مبين همبستگي‌هاي بالا بين صفات مهم دخيل در عملكرد دانه و قطر ساقه بود. تجزيه رگرسيون گام به گام عملكرد دانه تك بوته بر روي صفات مورد بررسي منجر به برازش مدلي شامل صفات تعداد دانه در گياه، وزن هزار دانه، تعداد قوزه در بوته، تعداد دانه در قوزه با اثرات مثبت و تعداد شاخه فرعي ثالثيه با اثر منفي گرديد. تجزيه عاملي قادر به استخراج پنج عامل بود كه مجموعا 74درصد واريانس داده‌هاي اوليه را توضيح مي‌دادند. عامل اول عمدتا بر صفات دخيل در شكل‌گيري عملكردٍ و عامل دوم عمدتا بر صفات فنولوژيك تاثيرگذار بود. عامل‌هاي سوم، چهارم و پنجم به ترتيب بر صفات تعداد دانه در قوزه، ارتفاع شاخه دهي و تعداد روز تا خروج از روزت موثر بودند. بر اساس نتايج تجزيه‌هاي چند متغيره، تمركز بر تعداد شاخه فرعي اوليه و ثانويه بيشتر، قطر بيشتر ساقه، اجزاي عملكرد و ارتفاع بيشتر مي‌تواند برنامه هاي اصلاحي در جهت افزايش عملكرد را بهبود بخشد. نتيجه‌گيري: استفاده موثر از نتايج تجزيه هاي آماري چند متغيره مستلزم تلفيق خروجي هاي نرم افزار هاي آماري با اطلاعات فيزيولوژيكي مي باشد. اين موضوع به عنوان تجزيه هاي عملگرا در اين مقاله مطرح شده است.