بررسي تنوع ژنتيكي در برخي از توده‌هاي بابونه(Matricaria Chamomilla L.) با استفاده از صفات مورفولوژيك، فنولوژيك و اسانس

چكيده مبسوط مقدمه و هدف: گياهان دارويي كاربرد فراواني در درمان انسان ها داشته و دارند، در اين ميان بابونه يكي از با ارزش ترين و پركاربردترين گياهان دارويي در جهان است. يكي از مهمترين برنامه‌هاي اصلاحي، شناخت تنوع ژنتيكي براي ارزيابي اوليه توده هاي گياهي است به اين منظور بررسي تنوع ژنتيكي و طبقه بندي اكوتيپ هاي بابونه آزمايشي طراحي و اجرا گرديد. مواد و روش‌ها: 25 اكوتيپ ايراني و خارجي بابونه در قالب طرح بلوك كامل تصادفي در چهار تكرار در مزرعه تحقيقاتي شركت فارماپلنت آلمان مورد ارزيابي قرار گرفت. برخي از اين اكوتيپ ها از مناطق طبيعي رشد آن ها جمع آوري شد و برخي نيز نمونه هاي زراعي بابونه بودند. به منظور بررسي تنوع ژنتيكي آنها برخي صفات مورفولوژيك، فنولوژيك و اسانس مورد ارزيابي قرار گرفتند. يافته‌ها: نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه اختلاف اكوتيپ ها از لحاظ تمام صفات در سطح احتمال 1% معني دار بوده و تنوع ژنتيكي زيادي را بين اكوتيپ ها نشان داد. نتايج همبستگي هاي فنوتيپي صفات مورد بررسي نشان داد كه صفات درصد اسانس، قطر گل، تعداد گل و وزن اندام هوايي از جمله صفات مهم و تاثيرگذار بر عملكرد اسانس بودند. بيشترين ميزان وزن تر و خشك اندام هوايي، قطر گل و عملكرد اسانس را سه اكوتيپ اسلواكي، ايذه (2) و لهستان به خود اختصاص دادند، ولي بيشترين درصد اسانس را اكوتيپ ايذه (1) و دره شهر دارا بودند. با توجه به نتايج تجزيه به عامل ها، سه عامل انتخاب شدند كه 85/79 درصد از تغييرات را توجيه كردند. عامل اول كه بيشترين درصد تغييرات داده ها را توجيه كرد، كه پس از ترسيم باي پلات بر اساس دو مولفه، اكوتيپ هاي ايذه (2) و لهستان به عنوان اكوتيپ هاي برتر شناسايي شدند. تجزيه خوشه اي هم اكوتيپ هاي مورد نظر را در چهار گروه طبقه بندي كرد كه در تمايز اكوتيپ ها بر اساس صفات مورد نظر به صورت مطلوب عمل كرد و پراكنش اكوتيپ ها بر اساس نمودار باي پلات را تاييد كرد. نتيجه گيري: نتايج نشان داد كه صفات درصد اسانس، قطر گل، تعداد گل و وزن اندام هوايي از جمله صفات مهم و تاثيرگذار بر عملكرد اسانس بودند. با توجه به اينكه تنوع براي اين صفات در بين اكوتيپ هاي مورد بررسي مشاهده شد، بنابراين غربالگري به منظور افزايش اين صفات مي تواند باعث افزايش عملكرد شود. بيشترين ميزان وزن تر و خشك اندام هوايي، قطر گل و عملكرد اسانس را سه اكوتيپ اسلواكي، ايذه (2) و لهستان به خود اختصاص دادند ولي بيشترين درصد اسانس را اكوتيپ ايذه (1) و دره شهر دارا بودند.