ارزيابي تحمل به خشكي در ژنوتيپ‌هاي جو با استفاده از شاخص‌هاي تحمل به تنش خشكي

چكيده مبسوط مقدمه و هدف: تنش خشكي از مهمترين عوامل كاهش عملكرد و توليد جو در ديمزارهاي مناطق خشك بوده و مقابله و يا كاهش اثر تنش‌ها به‌عنوان راهكاري مفيد براي افزايش عملكرد جو است. لذا اصلاح ارقام جو متحمل به تنش و مناسب براي مناطق خشك و نيمه‌خشك امري ضروري است. مواد و روش ها: به‌منظور بررسي تحمل به خشكي 121 ژنوتيپ، لاين و ارقام جو و شناسايي ژنوتيپ‌هاي متحمل و حساس براساس عملكرد دانه و شاخص‌هاي تحمل به خشكي، آزمايشي در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با دو تكرار طي سا ل هاي زراعي 94-1393 و 95-1394 در ايستگاه تحقيقات كشاورزي ديم مراغه در شرايط ديم و آبي انجام شد. صفات ارزيابي شده شامل تعداد سنبله، تعداد دانه، وزن هزار دانه، روز تا سنبله دهي، روز تا رسيدگي و عملكرد دانه بود. يافته‌ها: نتايج همبستگي بين شاخص‌هاي تحمل به خشكي و عملكرد دانه در شرايط ديم و آبي نشان داد كه شاخص تحمل ( STI )، ميانگين بهره‌وري (MP)، ميانگين هارمونيك (HM) و ميانگين هندسي بهره‌وري (GMP) همبستگي مثبت و معني‌داري با صفات عملكرد دانه در هر دو شرايط محيطي داشتند و شاخص هاي مناسبي جهت گزينش ارقام پرمحصول در هر دو محيط ديم و آبي دارند. همچنين صفات تعداد سنبله بارور و وزن هزار دانه همبستگي معني‌داري با شاخص‌هايSTI، GMP، MP و HM در هر دو شرايط داشتند. در تجزيه به مؤلفه‌هاي اصلي براساس شاخص تحمل به خشكي و عملكرد دانه در شرايط آبي، سه مؤلفه در مجموع 81 درصد از تنوع داده‌هاي اوليه را توجيه كرد. در شرايط ديم نيز، سه مؤلفه در حدود 88 درصد از كل تنوع را توصيف نمودند. نتيجه‌گيري: در شرايط اين تحقيق، ژنوتيپ‌‌هاي 10 ( 71557)، 100 (Tokak/Demir2) و 38 (72480) در دو محيط ديم و آبي، پتانسيل توليد دانه بالاتري نسبت به ساير ژنوتيپ‌ها از خود نشان دادند.