تأثير تنش هاي خشكي، قارچ Fusarium culmorum و نماتد Heterodera filipjevi و اثرات متقابل آنها بر الگوي بيان ژن فاكتور رونويسي NAC69-3 در گندم نان

چكيده مبسوط مقدمه و هدف: در شرايط مزرعه غلات دانه ريز از جمله گندم تحت تأثير انواع عوامل محيطي مخرب نظير تنش هاي غير زيستي و زيستي قرار مي گيرند كه باعث كاهش شديد در عملكرد محصول مي شود. در مواجه گياه با اين شرايط، فاكتورهاي رونويسي از طريق فعال يا سركوب كردن بيان ژن هاي درگير در پاسخ هاي مقاومتي سبب ايجاد مقاومت گياه در برابر انواع تنش ها مي شوند. هدف از مطالعه ي حاضر بررسي الگوي بيان ژن فاكتور رونويسي NAC693 در گياه گندم در پاسخ به تنش هاي زيستي و غير زيستي بود. مواد و روش ها: جهت تعيين و انتخاب ژن هاي مرتبط با مقاومت در برابر انواع تنش هاي زيستي و غير زيستي، داده هاي ريزآرايه ي Triticum aestivum در سايت NCBI GEO بررسي و فاكتور رونويسي NAC693براي تأييد آزمايشگاهي انتخاب گرديد. به منظور بررسي الگوي بيان اين ژن تنش هاي خشكي، قارچ Fusarium culmorum و نماتد Heterodera filipjevi و تركيبات دوتايي و سه تايي آنها به صورت طرح آزمايشي فاكتوريل در قالب طرح كاملا تصادفي در دو رقم گندمSBPCL16 (مقاوم به قارچ) و Silverstar (مقاوم به نماتد) اعمال گرديد و نمونه برداري در سه زمان 24 ساعت، 48 ساعت و 7 روز پس از اعمال تنش ها از بافت ريشه بود. پس ازاستخراج RNA وساخت cDNA، واكنشRealtime PCR جهت بررسي الگوي بيان با استفاده از آغازگرهاي اختصاصي ژن NAC693 انجام شد. يافته ها: دراين مطالعه افزايش معني داري در ميزان بيان نسبي ژنNAC693 ، در هر دو رقم گندم، در اكثر تيمارها نسبت به شاهد مشاهده شد. رقم مقاوم به قارچ (SBPCL16) تحت تنش قارچ، افزايش بيان بيشتري نسبت به تنش نماتد نشان داد و در رقم مقاوم به نماتد (Silverstar) در تنش نماتد، افزايش بيان بيشتري مشاهده گرديد. همچنين با اعمال همزمان تنش ها، ژن NAC693 افزايش بيان بالاتري نسبت به اعمال هر تنش به صورت جداگانه داشت. نتيجه گيري: فاكتورهاي رونويسي NAC در اثر تنش هاي چندگانه القا مي شوند، انتظار مي رود دستكاري ژن هاي پاسخ دهنده به تنش چندگانه، بتواند فرصتي مناسب براي توليد گياهاني متحمل به تنش هاي چندگانه با بازده بالا ايجاد كند.