بررسي تطبيقي آراء ناصرخسرو و برادران شلگل در باب مفهوم «خرد» و «خردورزي» بر مبناي فلسفۀ فلوطين

A Comparative Study between Ideas of Naser Khosrow and Schlegel brothers on Wit Based on the Philosophy of Plotinus

در اين پژوهش آراء نمايندگاني از دو مكتب فكري مهم در جهان شرق و غرب يعني مذهب اسماعيلي و رمانتيسم، در باب «خرد» مورد مطالعۀ تطبيقي قرار­گرفته ­است. ناصرخسرو (394-481 ه. ق) به ­عنوان نمايندۀ مذهبِ­ اسماعيلي و برادران شلگل: فردريش (1772-1829م) و آگوست ويلهلم (1767-1845م) به عنوان نمايندگان مكتب رمانتيسم انتخاب شده ­اند. از نظر اين متفكران، خرد- به كاربرندۀ آن- و موضوع نمي­ توانند از هم جدا باشند و انديشنده با رشد يافتنِ خرد، خودش هم رشد يافته و از مرزهاي محدودش برمي­گذرد. در تاريخ تفكر، ريشۀ چنين ديدگاهي را بايد در فلسفۀ نوافلاطوني و به ويژه شخص فلوطين جست. اين پژوهش به دنبال آن بوده كه نقاط اشتراك و افتراق ايده ­هاي ناصرخسرو و برادران شلگل را دربارۀ «خرد» با نگاهي با تفكرات فلوطين، در زمينه­ هاي زير مشخص­ كند: جهان­بيني، ماهيت خرد، ارتباط خرد با اخلاق، زيباشناسي و دين. اين پژوهش به شيوۀ توصيفي-تحليلي- تطبيقي و از طريق مطالعۀ كتابخانه­ اي، فيش برداري و تحليل يادداشت ­ها انجام شده ­است.

This research studies the ideas of some representatives of the two schools of the East and the West, in the way of comparative study: Naser Khosrow as a representative of the religion of Esmaeeli, and the Schlegel brothers as the representatives of the romanticism. They say Wit and who use it and the subject-matter cannot be separated and subject itself develops through the developing of Wit too, and pass its limitations. In the history of philosophy, we should search the origin of this point of view, in philosophy of Plotinus. Considering the ideas of Plotinus, this research wants to show the similarities and differences between the ideas of Naser Khosrow and the Schlegel brothers on Wit and using it, in these fields: worldview, nature of Wit &etc. This research is done by the descriptive, analytic, comparative methods through the study in library, taking notes and analysis of the notes.