جابه‌جايي ضمير شخصي پيوسته و نقش بلاغي آن در غزل سعدي

Types of pronoun displacement and its rhetorical role in Saadi’s ghazal

پايه و اساس كلام ادبي هنجارگريزي و شكستن قواعد زبان معيار است. در كلام ادبي جايگاه اجزاي كلام را بلاغت تعيين مي‌كند. يكي از عناصر زباني كه در ساختار كلام امكان جابه‌جايي بالايي دارد و از اين رهگذر مي‌تواند زمينه‌ساز شكل‌گيري كلام ادبي شود، ضمير شخصي پيوسته است. در اين پژوهش جابه‌جايي ضمير شخصي پيوسته در غزل سعدي از دو جنبه مورد بررسي و تحليل قرار گرفته‌است؛ يكي جنبه بلاغي و ديگر گونه‌هاي مختلف جابهجايي از نظر پيوستن به اجزاي جمله. براي اين منظور 627 غزل سعدي مورد بررسي قرار گرفت و از آن ميان 530 نمونه شناسايي شد. نتيجه اين پژوهش نشان مي‌دهد كه جابه‌جايي ضمير پيوسته در غزل سعدي بسامد بالايي دارد و مي‌تواند به‌عنوان يك شاخص سبكي شناخته شود. ديگر اين كه گذشته از ضرورت وزن و موسيقي، انگيزه‌هاي بلاغي ديگري هم در جابه‌جايي اين عنصر زباني نقش داشته‌است

The basis of literary words is breaking the norm and the rules of standard language. In literary words, the place of the components of speech is determined by rhetoric. One of the linguistic elements that has a high mobility in the language structure and through this can be the basis for the formation of literary words, is clitic personal pronoun. In this study, changing the clitic personal pronoun place in Saadi’s ghazal has been reviewed and analyzed from two aspects; one is the rhetorical aspect and the other is the different types of movements in terms of joining to the sentence components. The result of this research shows that clitic pronoun shift has a high frequency in Saadi’s ghazal. Apart from the necessity of rhythm and music, there are other rhetorical motives that have also played a role in the displacement of this linguistic element.