بررسي فيلتر سدهاي خاكي با آزمايش فيلتر مانع فرسايش (مطالعه موردي: سد بار و بيدواز)

فرسايش داخلي و رگاب مخاطرات اساسي را براي سدهاي خاكي و سنگريزه‌اي ايجاد مي‌كنند. روش آزمايشگاهي ارزيابي عملكرد فيلتر و روش طراحي بر اساس معيار، با پارامترهاي ساده، دو گروه عمده انتخاب و طراحي فيلتر در سدهاي خاكي هستند. تعيين دانه‌بندي مناسب براي فيلتر سدهاي خاكي، با وجود سادگي ظاهري معيارهاي تجربي، در تعداد زيادي از پروژه‌هاي بزرگ مسائل فني و اقتصادي مهمي را پيش روي مهندسان قرار داده است. اين مشكل، در شرايطي كه خاك قرضه واگرا يا مشكوك به واگرايي بوده، گسترس پيدا مي‏كند. زيرا از يك‌سو، به دليل تعداد بسيار آزمايش‌هاي شناسايي، ارزيابي ميزان واقعي واگرايي خاك‌ها چندان ساده نيست و از سوي ديگر، كاربرد معيارهاي معدودي كه در مراجع براي طراحي فيلتر مانع فرسايش خاك‌هاي واگرا در دسترس هستند، بيشتر به انتخاب دانه‌بندي‌هاي بسيار ريز و پرهزينه منجر مي‏شود. با اين رويكرد دستگاه آزمايش فيلتر مانع فرسايش براي انجام آزمون‌هاي آزمايشگاهي و مطالعه تفاوت‌هاي نتايج روش‌هاي طراحي ساخته شد. به‌عنوان يك مطالعه موردي، با انجام آزمايش‌هاي پايه و واگرايي بر روي نمونه‌هاي هسته سدهاي بار نيشابور و بيدواز اسفراين، ميزان پتانسيل واگرايي در اين خاك‌ها مشخص شد. با انجام تعدادي آزمايش فيلتر مانع فرسايش، بهترين دانه‌بندي فيلتري كه در فشارهاي مختلف مانع از فرسايش خاك هسته سد بار نيشابور مي‌شود با دقت 1/۰ ميلي‌متر به‏دست آمد كه با فيلتر موجود در سد تفاوت‌هايي دارد. همچنين با بررسي معيارهاي طراحي و روش آزمايشگاهي طراحي فيلتر براي خاك هسته سد بيدواز اسفراين مشخص شد تفاوت زيادي در نتايج هركدام از روش‌هاي طراحي وجود دارد.