رويكردي كيفي به فهم طلاب از تزاحمات اخلاقي در عمل به وظيفۀ طلبگي و معيشت روزمره

معيشت و به‌طور كلي، فعاليت‌هاي ناظر به كسب درآمد براي گذران زندگي، از مسائل مهم زيست انساني است. بي‌ترديد، تجربۀ معيشت براي طبقات، اصناف و گروه‌هاي مختلف اجتماعي بر حسب جايگاهي كه در جامعه دارند، بسيار متفاوت است. طلاب از جمله گروه‌هاي مرجعي هستند كه از ديرباز وضعيت معيشت آن‌ها نسبت به ديگر گروه‌هاي اجتماعي بيشتر موردتوجه عموم بوده است؛ چراكه از يك سو، طلبه به‌عنوان مبلّغ دين شناخته مي‌شود و از او انتظار مي‌رود به آنچه دارد قناعت كند و مانند بيشتر مردم جامعه، بلكه در سطحي پايين‌تر از آن‌ها زندگي كند. از سوي ديگر، شرايط و اقتضائات معيشتي‌اي بر جامعۀ ايران حاكم است كه طلاب و خانواده‌هاي آن‌ها را درگير مسائل سخت اقتصادي كرده است. با اين حال، اين دو سويگي به تزاحمات اخلاقي ميان وضعيت معيشت طلاب و انجام وظيفۀ دينيسازماني آن‌ها در قبال جامعه منجر شده است. با اين نگاه، هدف از اين پژوهش پاسخ به اين پرسش است كه با توجه به گفتارهاي طلاب، تزاحم‌هاي اخلاقي موجود بين وظيفۀ طلبگي و معشيت روزمره كدام است؟ رويكرد در اين پژوهش، كيفي است و براي تحليل‌ داده‌ها از روش تحليل مضمون استفاده شده است. بدين منظور، با بيست نفر از طلاب متأهل شاغل و غيرشاغل كه به‌صورت نمونه‌گيري هدفمند انتخاب شده‌اند، مصاحبۀ نيم‌ساخت‌يافته انجام شده است. تحليل مضامين نشان داد «وجدان كاري با مسئوليت اخلاقي مردانه»، «انگيزۀ شخصي براي طلبه‌شدن با انگيزۀ‌‌ اقتصادي براي پيشرفت» و «حيثيت فردي با شرافت كار حرفه‌اي» در تزاحم اخلاقي هستند.