پيگيري سِيري تاريخي از تعامل تا تقابل؛ امويان با امام‌سجاد(ع)

بررسي سياست‌هاي امويان پس از ماجراي قيام امام‌حسين(ع) با امام‌سجاد(ع)، از موضوعات مهم در فهم تحولات سياسي و اجتماعي شيعه در نيمۀ دوم سدۀ نخست قمري است؛ چون اين موضوع نشان‌دهندۀ فعاليت‌هاي جامعۀ شيعي از يك سو و جايگاه و تأثيرگذاري امام‌سجاد(ع) از سوي ديگر است. موضوعي كه باتوجه به كمي داده‌ها از آن دورۀ تاريخي، با چالش‌هايي براي انديشۀ شيعه روبه‌روست. حال اين پرسش مطرح است: در طول دوران امامت امام‌سجاد(ع)، يعني حدود 34 سال، امويان با ايشان چه مناسباتي داشتند؟ بررسي‌هاي تاريخي نشان مي‌دهد تصور الگوي واحدي براي اين موضوع امكان‌پذير نيست. امويان در دوره‌اي، از يزيد تا اواخر دورۀ عبدالملك‌بن‌مروان، رويكردي مثبت و همراه‌گونه با امام‌سجاد(ع) داشتند؛ ولي از دوره‌اي، يعني اواخر دورۀ عبدالملك و دورۀ فرزندش وليد، رويكردي سلبي و برخوردگونه را پي گرفتند. اين پژوهش براساس روش «ايده‌پرداز داده‌محور»، تلاش مي‌كند براساس گزارش‌هاي منابع مختلف تاريخي و رجالي و حديثي، از ارتباطات امويان با امام‌سجاد(ع) نظريه‌اي ارائه كند كه زمينه‌ساز فهمي تاريخي از فعاليت‌هاي امام‌سجاد(ع) شود. اين نظريه ارائۀ نظمي تاريخ براساس داده‌هاي مرتبط با امام‌سجاد(ع) و امويان است.