بررسي تنش يخ زدگي بر عملكرد، اجزاء عملكرد و تعدادي از صفات بيوشيميايي در ژنوتيپ هاي كلزا

تنش سرما و يخ‌زدگي يكي از عوامل محيطي است كه بر ميزان توليد محصول و ساير صفات مهم آگرونوميكي در بسياري از گونه‌هاي گياهي تاثيرگذار است. كلزا به تنش يخ‌زدگي حساس است و تا 70 درصد كاهش عملكرد نشان مي‌دهد. اين پژوهش به منظور شناسايي ژنوتيپ‌هاي مقاوم به تنش يخزدگي، ارزيابي اثرات تنش يخ‌زدگي بر روي عملكرد و اجزاء عملكرد و همچنين صفات فيزيولوژيك به منظور شناسايي و اصلاح صفات متاثر از تنش مذكور طراحي و اجرا گرديد. آزمايش بر روي 24 ژنوتيپ كلزاي زمستانه و دو تاريخ كشت متفاوت به صورت كشت نرمال و كشت تاخيري در قالب طرح كرت‌هاي خرد شده بر پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال زراعي 98 1397 در اراضي كشاورزي شهر تيكمه داش از توابع استان آذربايجان شرقي اجرا شد. اثرات تنش يخ‌زدگي براي سه صفت تعداد غلاف در بوته، وزن هزار دانه و عملكرد در سطح احتمال 1% معني‌دار شد. ميانگين مربعات ژنوتيپ‌ها براي دو صفت تعداد دانه در غلاف و عملكرد در سطح احتمال 1% معني‌دار شده است. ميانگين مربعات تنش از نظر ميزان كلروفيل b، پرولين، قندهاي محلول، نشت الكتروليت، مالون‌دي‌آلدهيد و سوپراكسيد ديسموتاز در سطح احتمال يك درصد معني‌دار شد. همچنين در بين ژنوتيپ‌ها نيز از نظر صفات فوق الذكر در سطح احتمال يك درصد اختلاف معني‌دار وجود داشت. لاين KS7 داراي بيشترين ميانگين عملكرد و كمترين آن مربوط به لاين L62 مي‌باشد. هم در شرايط تنش و هم در شرايط بدون تنش ميزان عملكرد كل همبستگي مثبت و معني‌داري با تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در غلاف نشان داد. بر اساس نتايج تجزيه به عامل‌ها 4 عامل براي هر يك از شرايط بدون تنش و تنش يخ‌زدگي شناسايي شد كه در حالت بدون تنش 77.52 درصد از كل واريانس و در حالت تنش يخ‌زدگي 81.06 درصد از كل واريانس را توجيه نمودند.