بررسي تطبيقي اتهام فنا عليه عين‌ القضات همداني و مايستر اكهارت

unio‎n with God, Common Charge of Ayn al-Quzat Hamidani and Meister Eckhart

مقاله حاضر به بررسي اتّحاد با خداوند به‌عنوان يكي از اتهامات عين­القضات همداني و اكهارت مي­پردازد. مخالفان، قاضي را بواسطه اعتقاد به فنا مدعي نبوت خواندند. بسياري از باورهاي اكهارت از قبيل تصوير الهي موجود در نفس، ويژگي نامخلوق نفس، ولادت پسر، اين‌هماني انسان كامل با پسر و اتّحاد با پدر، مقدمه يا نتيجه فنا هستند و از سوي پاپ بدعت­آميز خوانده شدند. پرسش آنست كه آيا با وجود تفاوت بنيادين مسيحيت و اسلام اتهام فنا عليه اين دو يكسان است؟ نحوه دفاع آنها در برابر اين اتهام چيست و تا چه حد از يكديگر متفاوتست؟ عين ­القضات تصوف را علم باطن و داراي الفاظي خاص مي­داند كه طهارت درون شرط راهيابي بدان است. اكهارت هم بتفصيل به مقدمات و ملزومات فنا پرداخته و مي­كوشد وفاداري خود به راست ديني مسيحي را اثبات كند. در تفكر هر دو، خداوند جايگاه محوري در حصول اتّحاد دارد. فناي موردنظر قاضي نتيجه صعود انسان است و فناي اكهارت حاصل نزول خداوند. قاضي با تأكيد بر فناي ذاتي از درجات فنا در تصوف سخن مي­گويد. تنها فناي ذاتي است كه در انديشه اكهارت نظير دارد و با تبتّل وصف مي‌شود. هر دو متاله از استعاره و تمثيل براي بيان حقيقت فنا سود مي­برند و در مواردي بسيار به يكديگر نزديك مي‌شوند.

This Article Consecrate on Fana (“Annihilation”) and unio‎n with God as most important belief and charge of Ayn al-Quzat Hamidani and Meister Eckhart. Because of this Ayn al-Quzat is accused to claim of prophethood but he defended himself against this charge in his book. Many of Eckhart’s thoughts like The Image of God in the Soul, The Birth of the Son in the Soul, Detachment, unio‎n of Good man with Son are preliminaries or results of unio‎n with God and all of them were seen by Christian authorities as Heretics. The question is whether, despite the fundamental differences between Christianity and Islam, the charge of heresy against the two is the same? How do they defend themselves against this accusation and how different are they from each other? Ayn al-Quzat consider Sufism to be an esoteric science that purity is the condition for access to it. Eckhart also deals in detail with the preliminaries and requirements of unio‎n with God. In both minds, God is central to unity. Ayn al-Quzat’s annihilation is the result of man's ascension but Eckhart's unio‎n is the result of God's revelation. Both mystics use metaphors and allegories to express the truth of doom, and in many cases come very close to each other.