كليدواژه :
اشكانيان , منابع سرياني , زبان سرياني , تاريخ‌نگاري , متون تاريخي
چكيده فارسي :
در مطالعات دوران تاريخي ايران با رگه هاي ناپيدا و آشكار از امپراتوري پر رمز و راز اشكاني موجه ايم كه عده اي از مورخان و انديشمندان را به خود علاقمند كرده است. پژوهش‌هاي امروزي با استفاده از منابع يوناني، رومي، ارمني، سرياني، منابع فارسي ميانه، منابع اسلامي و همچنين يافته‌هاي باستان‌شناسي تاريخ اشكانيان را موردمطالعه قرار داده و از تاريخ اين سلسله در ابعاد مختلف سياسي، اجتماعي، فرهنگي ابهام‌زدايي نموده‌اند. امروزه بازسازي بخشي از تاريخ شاهنشاهي اشكاني بر پايه متون كهن تاريخي امكان‌پذير است. تواريخ نگاشته شده به زبان سرياني، بخشي از مهم‌ترين منابع تاريخي جهت بازسازي تاريخ شرق نزديك باستان را فراهم مي كنند. اين منابع براي بازسازي تاريخ ايران پيش از اسلام نيز داراي اهميت هستند به‌گونه‌اي كه نگارش تاريخ ايران در عهد ساساني بدون بهره بردن از منابع سرياني امري بيهوده و ناقص خواهد بود. با چنين پيش‌زمينه‌اي هدف مقالۀ حاضر آن است كه تاريخ شاهان اشكاني را در دسته‌اي از منابع رديابي نمايد. با بررسي تمام تواريخ موجود سرياني درنهايت مشخص ميشود كه اين منابع به شكلي تعجبآور تماماً شاهان اشكاني را ناديده گرفته و هيچ نام و نشاني از آنها در اين منابع يافت نمي شود. شايد در نگاه نخست عدم وجود تاريخ شاهان اشكاني در منابع سرياني اين نكته را به ذهن آورد كه ديگر نياز و ضرورتي به بررسي اين منابع در ارتباط با تاريخ اشكانيان وجود ندارد، اما برخلاف چنين ديدگاهي اين مقاله بر آن است كه چنين غيبتي را دست‌مايه قرار داده و نشان دهد كه فراموشي شاهان اشكاني در منابع سرياني امري اتفاقي نبوده است بلكه كاملاً تحت تأثير سنت تاريخ‌نگاري ايران در عصر ساساني بوده. اين در صورتي است كه امروزه متون تاريخي نگاشته شده به زبان پهلوي در عصر ساساني، ازجمله خداي‌نامه از ميان رفته است، اين منابع سرياني به شكلي غيرمستقيم به ما نشان ميدهند كه چگونه تاريخ اشكانيان در تاريخ‌نگاري ملي ايرانيان يكسره ناديده گرفته‌شده بود.
چكيده لاتين :
We are justlfied in our study of Iran’s historical period by the invisible and clear vestiges of the mysterious Parthian empire, which has piqued the interest of a lot of historians and intellectuals. Parthian history has been disproved in numerous dimensions such as political dimensions, social dimensions, and cultural dimensions using contemporary research based on Greek, Roman, Armenian,Syriac, Middle Persian, and Islamic sources, as well as archeological evidence. On the basis of ancient historical writings, it is now possible to recreate a portion of the Parthian Empire’s history. Chronicles, written in Syriac, are among the most important historical sources for reconstructing ancient Near Eastern history. These sources are especially vital for refining pre-Islamic Iran’s history, as it would be pointless to write the history of Iran during the Sassanid era without utilizing Syriac resources. With these contexts in mind,the goal of this paper is to follow the Parthian rulers’ history through a variety of sources. When all of the available Syriac chronicles are taken into account, it becomes clear that these sources were mostly neglected by all of the Parthian rulers, and that no names or addresses can be located in them. At first glance, the absence of Parthian kings, history in Syriac sources suggests that there is no need to study these sources in relation to Parthian history; however, the opinion of this essay is that such a void to depict forgetting of the Parthian kings was not accidental in the Syriac sources, but rather was influenced by the tradition of Iranian historiography in the Sassanid (Sassanian)epoch,and since then the historical has been influenced by.
