عدالت اخلاقي در تفسير الميزان و نسبت آن با عدالت افلاطوني و ارسطويي

Moral Justice in Tafsir al-Mizan and its Relation to Platonic and Aristotelian Justice

بسياري از مباحث اخلاقيِ ناظر به عدالت كه از سوي فلاسفه مسلمان متقدم، مطرح شده است، برگرفته از آرا و ديدگاه‌هاي افلاطون و ارسطو است و آنها افزون بر انتشار و اشاعهٔ مُدلِ نفس‌شناسانه افلاطون و نظريهٔ اعتدال ارسطو، در تلاش براي معادل‌انگاري مفاهيم قرآني با تفكرات اين دو فيلسوف يوناني و به‌نوعي تحميل نظرات آنها‌ به قرآن كريم نيز بوده‌اند . در زبان عربي و فرهنگ اسلامي، «عدالت» به «دادن حق هر صاحبِ حق»، «وضع شيْء در موضع خود» و همچنين «مساوات» و «(اعتدال» معنا شده و به‌رغم اين‌كه علامه طباطبايي، به اين جهات مختلفِ معنايي توجه داده‌اند، به واسطهٔ تأثيرپذيري از فلاسفهٔ مسلمان - كه آنها را «علماي علم اخلاق» مي‌نامد‌ - آميزه و ادغامي از ديدگاه‌هاي افلاطون و ارسطو را در تفسير الميزان وارد كرده و از آن جهت كه «اعتدال‌» از ميان معاني ذكر شده براي عدالت، همخواني بيشتري با تفكرات پيش‌گفته دارد، آن را بهترين معنا براي تفسير «عدالت» در قرآن كريم انگاشته‌اند و از همين‌رو، تفسير ايشان از برخي آيات كه واژهٔ «عدالت» در آنها به كار رفته، متأثر از اين پيش‌فرض است . افزون بر اين، ايشان در مقابل مُدل نفس‌شناسانهٔ فلاسفه، توصيفي در حد انتظار از مُدل نفس‌شناسانهٔ قرآن، ارائه نكردند .

The vast majority of issues on justice discussed in morality by early Muslim philosophers are derived from the views of Plato and Aristotle . Those Muslim philosophers not only promoted Plato’s psychological model and Aristotle’s theory of moderation among Muslims by providing their own explanations as to justice, but also made some effort to regard the Quranic concepts as equivalent to Plato’s and Aristotle’s thoughts, and to impose their ideas on the Quran . “Justice” in Arabic language and Islamic culture means “to give someone his due,” “to put everything in its own place,” “equality,” and “moderation .” In spite of the fact that he points out these different senses, Allameh Tabataba'i includes a combination of Plato’s and Aristotle’s beliefs in Tafsir al-Mizan because he has been influenced by Muslim philosophers whom he calls scholars of morals . Since “moderation” better fits in Plato’s and Aristotle’s thoughts than the other above-mentioned senses, he took it to be the best meaning for the interpretation of “justice .” Therefore, his providing an exegesis of certain verses in which “justice” is used is affected by this presupposition . Moreover, in contrast to the psychological model adopted by philosophers, he did not satisfactorily characterize his psychological model of the Quran .