معيار ارزشمندي رفتارهاي اختياري و شرايط آن با تكيه بر قرآن و حديث

A Standard for the Evaluation of Voluntary Actions and Its Conditions from the Standpoint of the Quran and Hadith

يكي از مهم‌ترين پرسش‌‌هاي با سابقه در اخلاق اين است كه معيار يا معيارهاي اخلاقي بودن يا ارزشمندي يك عمل اختياري چيست و با چه معياري مي‌‌توان با توجه به تحليل متون ديني، اخلاقي بودن رفتاري را تعيين كرد و آن را‌ داراي ارزش اخلاقي مثبت (درجه‌‌اي از خوبي) يا منفي(درجه‌‌اي از بدي) دانست؟ در اين مقاله، ضمن اشاره به معيارهاي ارزشمندي افعال اختياري، افعال ارزشمند را در دو دسته افعال ارزشمند در دنيا و افعال ارزشمندي كه ارزش آن از گسترۀ دنياي مادي فراتر رفته و پاداش آن فراتر از ظرفيت دنياي مادي است، تقسيم كرده و سپس معيار ارزش مثبت افعال اختياري انسان را - با استناد به متون ديني - جلب خشنودي و رضايت خدا دانستيم. همچنين براي اين‌كه عملي متضمن خشنودي خدا باشد، دو شرطِ رعايت عبوديت و بندگي خدا و در راستاي تقويت يا پاسداري از كرامت انساني بودن عمل را دربرداشته باشد؛ زيرا رفتاري كه فاقد اين دو شرط باشد، از ارزش مثبت خالي است؛ زيرا نمي‌تواند موجبات خشنودي پروردگار را فراهم آورد.

There are two old important questions in ethics: what standard should a voluntary action meet to be moral or valuable? an‎d by what standard can one determine the positive or negative moral worth of an action according to the religious texts? Indicating what standards make voluntary actions valuable, this paper classifies the valuable actions into two types: actions the rewards for which can be gained in this world and actions the rewards for which cannot be gained in this world (they are beyond the capacity of this world). This study shows that according to the religious texts, the criterion for the positive value of human voluntary actions is to please God, and an action has to satisfy two conditions, if it is to please God: (a)it must be considered as serving God; (b) it must reinforce or protect human dignity. Since if a deed lacks any of these conditions, it will not be valuable and will not lead to divine pleasure.