برساخت معناييِ طرد اجتماعي در ميان افراد كم‌برخوردار شهر مشهد

Constructing the Meaning of Social Exclusion among the Poor in Mashhad

طرد اجتماعي، به معناي واپس‌زنيِ افراد از جامعه و منابع و فرصت‌هاي آن استو افراد كم‌برخوردار، ازجمله كساني هستند كه در برابر طرد اجتماعي آسيب‌پذيري بيشتري دارند. بااين‌وجود، پژوهش‌هايي كه از نگاه خودِ افراد كم‌برخوردار به پديدۀ طرد اجتماعي بنگرد، در كشور ما كمتر انجام شده است. پژوهش حاضر با هدف كشف احساسات و تجارب افراد كم‌برخوردار دربارهٔ طرد اجتماعي و شناسايي بيشتر ويژگي‌هاي طرد و ارتباط آن با فقر صورت پذيرفته است. بدين‌منظور، از روش كيفي و ابزار مصاحبه استفاده شده است؛ مصاحبه‌شوندگان 18 نفر از افراد كم‌برخوردار شهر مشهد بوده‌اند و نمونه‌گيري در اين پژوهش، به شيوۀ نمونه‌گيري نظري بوده است. داده‌هاي حاصل از اين مصاحبه‌ها، با بهره‌گيري از تكنيك تحليل مضمون موردنظر براون و كلارك (2006) بررسي و تجزيه‌وتحليل شده است. يافته‌هاي اين پژوهش نمايانگر دو گونۀ اصلي طرد اجتماعي است؛ طرد تعاملاتي كه شامل طرد از خانواده و خويشان و كاهش تعاملات با افراد برخوردار است و طرد از فرصت‌هاي اقتصادي- اجتماعي كه طرد از منابع مالي (دسترس‌ناپذيري وام و تسهيلات)، طرد از بازار كار (دسترس‌ناپذيري شغلي) و عدم‌حمايت بايسته سازمان‌ها و نهادهاي دولتي را در برمي‌گيرد.

Social exclusion means the rejection of people from society and its resources and opportunities, and poor people are among those who are more vulnerable to social exclusion. However, research that looks at the phenomenon of social exclusion from the perspective of poor people has been less done in our country. The aim of this study was to explore the feelings and experiences of disadvantaged people regarding social exclusion and to further identify the characteristics of exclusion and its relationship with poverty. For this purpose, qualitative method and interview tools have been used. The interviewees were 18 poor people in Mashhad and the sampling in this study was theoretical sampling. The data obtained from these interviews were analyzed by the content analysis technique of Brown and Clark (2006). The findings of this study indicate two main types of social exclusion. Exclusion of interactions that include exclusion from family and relatives, and reduced interactions with individuals, and exclusion of socio-economic opportunities that include exclusion from financial resources (inaccessibility of loans and facilities), exclusion from the labor market (inaccessibility of employment), and Lack of proper support by government organizations and institutions.