تحليل فراواني سيلاب 100ساله در حوضه‌هاي آبريز ايران و بررسي عوامل تأثيرگذار بر آن

هدف از پژوهش حاضر، تحليل فراواني دبي پيك سيلاب با دوره‌ بازگشت 100ساله و مدل‌سازي آن براساس مهم‌ترين عوامل تأثيرگذار بر سيلاب در 206 حوضه‌ آبريز در ايران است. در اين راستا، تحليل فراواني سيلاب براساس داده‌هاي دبي حداكثر لحظه‌اي سالانه و برازش توزيع‌هاي پيوسته‌ مرسوم انجام شد. سپس براي مدل‌سازي، هشت عامل مؤثر بر دبي اوج سيلاب شامل بارش سنگين روزانه، متوسط پوشش گياهي، محيط، مساحت، ميانگين شيب، ميانگين ارتفاع، طول رودخانه‌ اصلي و شيب رودخانه‌ اصلي در سطح حوضه‌ آبريز منتهي به ايستگاههاي هيدرومتري انتخابي استخراج شد. همچنين از تكنيك تحليل رگرسيون گام‌به‌گام به‌منظور تعيين عوامل مؤثر بر توليد دبي اوج سيلاب در ايستگاههاي منتخب استفاده شد. نتايج نشان داد حوضه‌هاي جنوب غربي، جنوبي و جنوب شرقي ايران با دبي پيك بيش از 4000 مترمكعب بر ثانيه، بيشترين دبي پيك 100ساله را در بين حوضه‌هاي مطالعاتي دارند. يافته‌هاي مدل رگرسيون گام‌به‌گام مؤيد آن بود كه پنج عامل مساحت، بارش سنگين، ارتفاع، پوشش گياهي و شيب حوضه با ضريب تعيين تعديل‌شده‌ 0.72، خطاي برآورد استاندارد 132.7، معيار اطلاعات آكائيك 1.62 و فاكتور تورم واريانس 0.62، بهترين عملكرد را در تخمين دبي پيك سيلاب دارند. نتايج اين پژوهش با توجه به مقياس مكاني گسترده‌ آن كه شامل كل ايران است، مي‌تواند يك راهنماي عملي در تخمين دبي پيك سيلاب 100ساله در حوضه‌هاي فاقد آمار كشور باشد و فقط براساس مهم‌ترين عوامل مؤثر بر توليد آن در سطح حوضه‌ آبريز مورد استفاده‌ هيدرولوژيست‌ها و مديران حوضه‌ آبريز قرار گيرد.