واكاوي دشنام در كلام معصومان (ع)

ازجمله امور ناپسند در اخلاق اسلامي، مسئلة دشنام و ناسزاگويي است كه گاه در كلام اهل‌بيت (ع)، كه الگوي گفتاري و رفتاري براي مسلمانان هستند، وارد شده است. اين مقاله، به روش توصيفي‌ ـ تحليلي، ابتدا مصاديق ظاهري دشنام در كلام اهل‌بيت(ع) را مشخص نموده و سپس، به ماهيت آن در كلام ايشان مي‌پردازد. با جست‌وجوهاي انجام گرفته در احاديث معصومين(ع) اين نتيجه حاصل شد كه برخي از مصاديق ظاهري دشنام در كلام اهل‌بيت(ع)، جزئي از لعن و نفرين‌‌اند كه از دستورات دين و تحت عنوان «تبري» قرار دارند. برخي ديگر از اين‌گونه كلمات مانند زنازاده، از موارد ترجمه غلط در معناي كلمات هستند. اما تشبيه به حيوانات در كلام اهل‌بيت(ع)، هم دربارة مؤمنان و هم غير‌مؤمن به‌كار رفته‌‌اند كه نشان از عدم مصداق قرار گرفتن اين تشبيهات، به‌عنوان دشنام‌گويي است؛ چراكه گاه به‌كار گرفتن چنين تعابيري با توجه به وجه تشبيهه، در فرهنگ زمانه تلقي به دشنام نمي‌شود. از موارد ديگر اشباح‌الرجال، خيانتكار و... هستند كه با وجود عصمت و علم اهل‌بيت(ع) و شناخت آنها نسبت به باطن افراد، وصف صورت حقيقي افراد و در جهت اخطار به آنها و يا در مواردي، شناساندن آنها به عامه مردم بوده است. اين امر نيز برخلاف كاربرد آن در افراد معمول، به‌عنوان دشنام تلقي مي‌شود.