نقش ذهن آگاهي در رابطه بين مهارت‌هاي ارتباطي با توانايي‌هاي شناختي، حل مسئله و آسايش روان‌شناختي در مادران دانش‌آموزان مبتلا به اختلال طيف اُتيسم شهر تهران

The Role of Mindfulness in the Relation between Communication Skills with Cognitive Ability, Problem Solving, and Psychological Well-being in Mothers of Children with Autism Spectrum Disorders

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسي نقش واسطه‌اي ذهن آگاهي در روابط بين مهارت‌هاي ارتباطي با توانايي‌هاي شناختي، حل مسئله و آسايش روان‌شناختي مادران دانش­آموزان مبتلا به اختلال طيف اُتيسم بود. روش: پژوهش حاضر ازلحاظ هدف كاربردي و ازلحاظ روش توصيفي- همبستگي با طرح معادلات ساختاري است. جامعه پژوهش را 571 نفر مادري بودند كه فرزند دانش­آموز مبتلا به اختلال طيف اُتيسم آن‌ها در مدارس مختص اختلال طيف اُتيسم (11 مدرسه) و مدارس پذيراي اختلال طيف اُتيسم (5 مدرسه) در شهر تهران مشغول به تحصيل بودند و نگهداري آن‌ها را برعهده داشتند. از بين مدارس فوق تعداد 7 مدرسه (5 مدرسه مختص اختلال طيف اُتيسم و 2 مدرسه پذيراي اختلال طيف اُتيسم) به روش نمونه‌گيري خوشه‌اي تصادفي انتخاب‌شده و مادران تمام دانش­آموزان مبتلا به اختلال طيف اُتيسم اين مدارس كه تعدادشان 230 نفر بود به‌عنوان گروه نمونه در نظر گرفته شدند و به پرسش‌نامه‌هاي توانايي‌هاي شناختي نجاتي (1392) سبك‌هاي حل مسئله كسيدي و لانگ (1996) آسايش روان‌شناختي ريف (1989) مهارت‌هاي ارتباطي كوئين دام (2004) و ذهن آگاهي براون و رايان (2003) پاسخ دادند. يافته‌ها: نتايج تحليل داده‌ها با استفاده از روش آماري معادلات ساختاري نشان داد كه مدل پيشنهادي پژوهش از برازش خوبي برخوردار است. علاوه به راين، مهارت‌هاي ارتباطي هم به‌طور مستقيم و هم به‌طور غيرمستقيم و به‌واسطه ذهن آگاهي با توانايي‌هاي شناختي، حل مسئله و آسايش روان‌شناختي مادران داراي دانش­آموز مبتلا به اختلال طيف اُتيسم رابطه مثبت و معني‌دار دارد (05/0P<). نتيجه‌گيري: بر اساس نتايج پژوهش حاضر، لازم است بهبود مهارت‌هاي ارتباطي و مهارت ذهن آگاهي مادران دانش­آموزان اختلال طيف اُتيسم، موردتوجه ويژه قرار گيرند. در جهت رسيدن به اين مهم، پيشنهاد مي‌شود برنامه‌هاي آموزشي و دوره‌هاي توانمندسازي با هدف بهبود توانايي‌هاي شناختي، مهارت حل مسئله و آسايش روان‌شناختي اين مادران با استفاده از پروتكل‌ها و روش‌هاي مجزا و تلفيقي، بسته‌هاي آموزشي خودياري و يا جلسات آموزشي مناسب اجرا در مدارس، مؤسسات و مراكز مربوطه در اختيار جامعه هدف پژوهش حاضر قرار گيرد.

Aim: The aim of this study was to investigate the relationship between communication skills with cognitive abilities, problem-solving, and psychological well-being and the mediating role of mindfulness in these relationships as a model for mothers of students with autism spectrum disorders. Method: For this purpose, applied research of descriptive-correlation type with structural equation design was conducted. The study population consisted of 571 mothers whose children with autism spectrum disorders were studying in special schools for autism (11 schools) and schools for autism spectrum disorders (5 schools) in Tehran and were responsible for the birth and maintenance of their children. Among the above schools, 7 schools were selected by random cluster sampling method and the mothers of all students with autism spectrum disorders in these schools, whose number was 230, were considered as a sample group and were given the Cognitive Abilities Questionnaire of Nejati (1392), problem-solving style of Cassidy & Lang (1996), psychological wellbeing of Ryff (1989), communication skills of Queen Dam (2004), and mindfulness of Brown & Ryan (2003). Results: The results of data analysis using the structural equation statistical method showed that the research model has a good fit. In addition, communication skills, both directly and indirectly through mindfulness, have a positive and significant relationship with the cognitive abilities, problem-solving, and psychological wellbeing of mothers of students with autism spectrum disorders (P <0.05).