نقش مجادلات كلامي معاصر در بازنمايي سيماي حضرت خديجه (س)

The Role of Theological Controversy in Representing the Image of Ḥaḍrat Khadīdjah (pbuh)

اگر چه در گزارش‌هاي موجود درباره خديجه(س) روايات اختلافي كمتري نسبت به ديگر شخصيت‌هاي برجسته صدر اسلام به چشم مي‌خورد، اما تأثير گرايش­هاي فكري، مذهبي و تحولات فرهنگي، اجتماعي، سياسي دوران حيات مؤلفان بر بازنمايي اين شخصيت بي‌تأثير نبوده ­است و شماري از نويسندگان فريقين گاه ديدگاه­هاي متفاوت و قابل نقدي درباره ايشان مطرح كرده ­اند. مقاله حاضر، در صدد بررسي اين­ ديدگاه ­ها مخصوصا آراء نويسنده فقيد لبناني، جعفر مرتضي عاملي در خصوص خديجه(س) است. در اين ميان به تأثير حضور عايشه نه تنها به عنوان همسر پيامبر، بلكه دختر نخستين خليفه پس از ايشان و جايگاه رفيع وي در ميان برخي فرق نيز توجه شده‌است. يافته­ هاي اين پژوهش حاكي از آن است كه مؤلفه ­هاي كلامي نويسندگان شيعي و رقابت­ هاي آنان با اهل سنت گاه موجب شده‌است تا آن‌ها درباره سن خديجه(س)، همسران پيشين و فرزندانش، نظرات شاذّي ارائه كنند. در باور آن‌ها كم نشان دادن سن خديجه(س) و دوشيزه بودن وي هنگام ازدواج با رسول خدا(ص)، ايشان را در جايگاهي رفيع ­تر از عايشه _كه در مقام مفاخره با ديگر همسران پيامبر بر اين دو موضوع تأكيد مي­ ورزيد_ مي­ نشاند.

Although in the existing reports about Khadīdjah (pbuh), there are less conflicting narrations than other prominent personalities of the early days of Islam, but the influence of intellectual, religious and cultural, social, and political developments during the lifetime of the authors have had an effect on the representation of this character. So, a number of writers from fariqiyn have sometimes put forward different and critical views about her. This article aims to investigate those views, especially the opinions of the late Lebanese writer, Jafar Morteza Aamili, regarding Khadīdjah (pbuh). Meanwhile, the influence of Aisha's presence not only as the Prophet's wife, but also as the daughter of the first caliph after him and her high position among some factions has been noticed, the findings of this research indicate that the theological components of Shia writers and their competition with Sunnis have sometimes caused them to present wrong opinions about the age of Khadija, her previous husbands and her children. In their opinion, understating the age of Khadīdjah (pbuh) and her virginity when she married the Messenger of God (pbuh) put her in a higher position than Ayesha - who emphasized these two issues in the position of pride with the other wives of the Prophet.