بررسي حكايات مخزن‌‌الاسرار نظامي گنجوي با رويكرد نقد ساختگراي تكويني لوسين گلدمن

Studying the Stories of " The Makhzanol Asrar " from Nezami Ganjavi with Incipient Structural Critical Approach by Lucien Goldmann

لوسين گلدمن هر اثر ادبي را به عنوان يك ساختار معنادار معرّفي مي­كند كه تحت تأثير مسائل اقتصادي- اجتماعي زمان خود خلق مي‌شود. خالق راستين اثر نه يك فرد، بلكه نمايندۀ طبقه­اي اجتماعي­ است كه فرد آفريننده جزءِ خلّاق آن طبقه است. مخزن الاسرار نظامي داراي سه بخش مجزا است كه هر كدام داراي ساختاري معنادار است. اين پژوهش با روش كتابخانه­اي و با رويكردي توصيفي - تحليلي موضع­ گيري نظامي در مورد مسائل جاري عصرش را بررسي مي­كند، براي اين منظور ابتدا مفاهيم بنيادي نقد تكويني لوسين گلدمن شرح داده مي­شود؛ سپس حكاياتي كه قابليّت بررسي از نگاه اين نوع نقد را دارند انتخاب و در فرآيندي دو مرحله­اي، دريافت و تشريح مي­شوند؛ يعني پس از فهم ساختار دروني هر حكايت، كليّت اثر با بسترهاي فراگير اجتماعي زمان نگارشِ اثر پيوند مي­يابد و با استناد به منابع تاريخي توجيه جامعه شناسانه مي­شوند. نتايج بررسي­ها نشان داد كه بينش عرفاني- اعتراضي طبقۀ اجتماعي نظامي، از ساختارهاي بنيادين واقعيّت اجتماعيِ عصرش منبعث گشته و آشفتگي­هاي حاصل از حكومت ملوك­الطوايفي ايران در زمان سلجوقيان (بي­عدالتي، ظلم و ستم، قتل و غارت و جهت دادن سياسي به دين و...) چون هاله­اي روح حكايات مخزن­الاسرار را در برگرفته است.

Lucien Goldmann introduces every literary work as a meaningful structure which is under the impact of its socio-economic problems in its own time. The true creator of a work is not an individual but the representative of the social group which the creator is one of its creative member. The Makhzanol Asrar has three distinct parts, each of which has meaningful structure. This research studies the current problems of its time with library method and descriptive-analytic approach about Nezami's military stance on the contemporary problems.To attain this aim, we initially explain the fundamental implications of incipient criticism of Lucien Goldmann, later on the stories which are investigable are selected and in two-level process they are explained; that's, having grasped the internal structure of each story, the generality of the work together with the comprehensive foundations of the time of composing are connected with each other and adducing to the historical resources the results of the studies showed that the view point of mystic-protesting of social groups of military was deviated from the fundamental social reality of its time and chaotic situation from the feudalism in Iran in the era of the Saljuques ( injustice, cruelty, massacre , plunder and leading the policy toward religion ) has encompassed the soul of the stories of the Makhzanol Asrar like a halo.