تحليل استعارة مفهومي خدا در ديوان عطّار

The Analysis of thematical metaphor of God in Attar's Diwan

زبان‌شناسي شناختي يكي از شاخه‌هاي زبان شناسي معاصر است كه نشان مي­دهد انسان چگونه به شناخت هستي دست پيدا كرده و آن شناخت را در زبان منعكس مي‌كند. استعاره مفهومي از نظريات مهمّ زبان‌شناسي شناختي است. به واسطه نظريّۀ استعارۀ مفهومي مي­توان جهان فكري نويسندگان و شاعران را واكاوي كرد. اين استعاره كمك مي­كند تا به ‌واسطه پديده­هاي ملموس و شناخته ‌شده به دركي از ناشناخته­ها برسيم. موضوع شناخت خدا و تعريف او همواره راهي دشوار و به مثابه بر لب تيغ راه رفتن است، امّا تحليل استعارة مفهومي براي نويسندگان و شاعران اين فرصت را فراهم مي­كند تا بتوانند وارد اين حوزة حساس شوند. اين پژوهش در چهارچوب مدل ليكاف و جانسون به بررسي استعاره­‌هاي مفهومي «خدا» در ديوان عطّار مي­پردازد تا نشان ­دهد خدا در نگاه و جهان بيني اين شاعر عارف قرن ششم چگونه تعريف مي‌‌شود. نتيجة بررسي نشان مي‌دهد يك كلان ‌استعاره «انسان ‌گونه‌انگاري» وجود دارد كه در دل آن چندين استعاره خُرد وجود دارد كه خدا را در قالب نويسنده، نقّاش، آئينه‌بند، صنعتگر مفهوم‌سازي كرده و گاه نيز خدا را طبق سنّت اسلامي نور پنداشته و يا خورشيد فرض كرده‌است.

Cognitive linguistics is one of the contemporary linguistics which show how man has recognized his creation and reflected it in the language. Thematical metaphor is of the important theories in cognitive linguistics. One can investigate the global thoughts of the writers and poets through it. This metaphor helps us through tangible phenomena attain what are unknown. The problem of knowing God and understanding it has always been difficult and it was like walking on the blade of a knife. But the analysis of thematical metaphor has let the writers and poets enter this sensitive domain.This research studies the thematical metaphors of God, in the frame of George Lakoff and Johnson model , in Diwan of Attar to show how God is defined in the world view point of the poet and mystic of the sixth lunar century. The results of the study indicate that there is a macro metaphor of anthropomorphism in which one can find several micro metaphors which speculate God in the mold of writer, painter mirror smith, and craftsman and the other times , as Islamic tradition, as light or the Sun.