تحليل قصّة شهر‌سنگستان مهدي اخوان ثالث با رويكرد نقد فرماليستي‌ (با تكيه بر آشنايي‌زدايي و برجسته‌سازي)

Analysis of the Story " Shahr-e Sangestan " from Akhawan Sales with Formalistic Approach ( Based on Defamiliarization and Accentuation )

فرماليسم، اوّلين جرياني بود كه به قابليّت‌هاي زباني ادبيّات، در خلق معناهاي جديد تأكيد كرد و خود متن ادبي را پايه و اساس پژوهش متون قرار داد. در اين راستا، نيّت مؤلّف و پيشينه‌هاي تاريخي، فلسفي و ... از حوزۀ بررسي و نقد متون خارج مي‌شوند. فرماليست‌ها به آرايش اجزا و پيكره و صورت ظاهري اثر ادبي توجّه داشتند. در دوران معاصر، بويژه پس از نيما، تلاش براي يافتن فضاهاي تازه و ابتكار و نوآوري در قلمرو زباني شعر، زياد به چشم مي‌خورد. شاعران معاصر به شيوه‌هاي تازه‌اي براي عدول از هنجار و يافتن فضاهاي تازه در قلمرو ادبيّات دست زده‌اند كه در اين ميان، آشنايي زدايي‌هاي اخوان، تشخيص و برجستگي ويژه‌اي به شعرش بخشيده است. مهدي اخوان ثالث، از جمله شاعران پس از نيما است كه با به كار‌گيري شيوۀ بيان خاصّ خود ، قابليّت‌هاي تازه‌اي را به محدودة زبان فارسي افزود. هدف از اين پژوهش، بررسي سازه‌هاي شعر «قصّه شهر سنگستان» اخوان ثالث بر اساس رويكرد فرماليستي بر محوريّت آشنايي‌زدايي و برجسته سازي است. طبق نتايج به عمل آمده، اخوان در گزينش و چينش واژه‌ها و القاي هنري كلمات، با استفاده از عينيّت‌هاي خارجي و آهنگ آنها، استفاده از تركيبات و و صف‌ها در كنار كلمات كهن فارسي به فرم شعر، برجستگي بخصوصي بخشيده است. اين مقاله، ابتدا به بررسي مفاهيم كليدي فرماليسم و تاريخچۀ آن و سپس به تحليل اشعار اخوان با استمداد از نظريّة فرماليسم مي‌پردازد.

Formalism was the first stream of thought which emphasized on literary capability of language in creating new meanings and set the literary text itself as the base of research. In this way, the intention of the author and the historical and philosophical background are excluded from the sphere of criticism and studying. Formalists paid attention to the literary details, body and appearance of the literary works. There has been much struggle, in the contemporary period of time, especially after Nima, to find new spaces for creativity and innovation in the lingual domain. To deviate from the norms, the contemporary poets, have experienced lots of ways in literature among them the defamiliarization of Akhawan has added specific accentuation to his poetry.Mahdi Akhawan Sales, is of the poets after Nima who has added new capability to the domain of Persian language. The aim of this research is to study the structure of the poetry " The stories of the Sangestan City " on the formalistic approach based on defamiliarization and accentuation. The results of the study show that Akhawan, in selecting and setting of the words and artistic induction of the words, by utilizing the external concreteness beside the ancient old words in the form of poetry, has endowed special accentuation to it. In this paper, we study the key implication of the word formalism and its story first, and later analyze it through the theory of formalism.