حذف غايت انديشي از شناخت طبيعت در فرايند تاريخي علم طبيعي

Omitting Teleological Thought from Natural Science in Its Historical Process

در مغرب زمين علم كه در زمان پيشامدرن غايتانديش بود و شناخت غايت از مهمترين اركان آن تلقي ميگرديد در يك تحول معرفتي، نهتنها ضرورت غايتانديشي از شناخت طبيعت انكار شد، بلكه مانع رشد علم و شكوفايي تجربه بشري دانسته شد و درنتيجه شناخت غايت از دستور كار عالمان علم طبيعي كنار گذاشته شد. درباره علم مدرن سه مسئله قابل طرح است: 1- تفاوت مبنايي علم پيشامدرن و پسامدرن و اينكه علم مدرن ادامه علم گذشته نيست، بلكه تفاوت ريشهاي با آن دارد. علم مدرن بر خلاف علم پيش از ظهور مدرنيته غايتگريز است. 2- نتايج تخريبي و فسادآور علم مدرن (غايتگريز). 3- نياز علوم طبيعي به دين و وحي در شناخت غايات موجودات. اين مقاله عهدهدار بررسي مسئله اول است و با روش تحليلي- توصيفي به تحليل و بررسي فرايند تحول علم در حذف غايتانديشي ميپردازد. از نظر اين مقاله علم طبيعي كه در آغاز هدفش شناخت حقيقت و موضوعش با انديشه غايي همراه بود، با ورود انديشه مدرن و در يك فرايند تاريخي هدف و موضوعش تغيير كرد. بانيان علم مدرن هدف علم را بسط تسلط انسان بر طبيعت و موضوع آن را طبيعت بدون غايت دانستند. انديشه تسلط بر طبيعت و غايتگريز با نوشتههاي راجر بيكن در قرن سيزدهم آغاز شد و با نظريات گاليله، فرانسيس بيكن، دكارت و نيوتن در قرن شانزده و هفده تكميل گرديد.

Science, which was teleological in pre-modern times and knowing the end was considered one of its most important pillars, in an epistemological evolution, not only the necessity of teleological state of science was denied, but it has been viewed also as a hindrance against the progress of science and the flourishing of human experience. The attitude led to omitting teleology from the field. Three issues can be raised about modern science: 1- The fundamental difference between pre-modern science and that of postmodern and that modern science as the latter is not teleological contrary to the former. 2- The destructive and corrupting results of modern science. 3- The need of natural sciences to religion and revelation for perceiving the ends of beings. This article, using an analytical-descriptive method, is responsible for examining the first issue and analyzes and examines the process of evolution of science with regard to the omission mentioned. According to this article, natural science, which at the beginning of its goal was to know the truth and its subject was associated with the ultimate thought, changed its purpose and subject with the introduction of modern thought and in a historical process. The founders of modern science considered the purpose of science as increasing human domination over the endless nature. The ideas of man`s ​​dominating nature and of the endless nature began with the writings of Roger Bacon in the thirteenth century and was completed by the theories of Galileo, Francis Bacon, Descartes and Newton in the sixteenth and seventeenth centuries