بازجستي بر تعامل شرع و منابع حقوق اسلامي با نظام حقوق جنايي ايران در پرتو حاكميت قانون

Investigating the interaction of Islamic law and sources with the Iranian criminal law system in the light of the rule of law

نظام حقوقي ايران موضعي دوگانه در وضع و اجراي قوانين كيفري اتخاذ كرده است؛ اسلام بخش مهمي از جرايم را دقيقاً پيش‌بيني و مجازات آنها را از نظر نوع و كيفيت و كميت تعيين كرده اما بخش ديگري قابل تعيين دقيق نبوده چون بسيار پرنوسان بوده و نمي‌توان آنها را بر اساس منابع شرعي و فقهي تشريع كرد. قانون اساسي، منابع و فتاواي معتبر اسلامي را به عنوان مرجع قابل استناد قضات شناسايي كرده است. اين پژوهش بر اساس ماهيت و روش، در زمره تحقيقات توصيفي تحليلي مي‌باشد. در جوامع امروزي، موضوعات و مسائل جديدي دست‌مايه جرم‌انگاري، اِعمالِ مجازات و اساساً مجموعه حقوق كيفري شده‌اند كه نيازمند انطباق با ملاك‌هاي شرعي و فقهي در يك رويكرد جديد و متناسب با مقتضيات زمان هستند. در پايان بايد گفت كه تغيير و تحول در موضوعات و مسائل روز از منظر فقهي، نيازمند بسترهايي است كه احكام در قالب اين بسترها، تغييرپذير گردند؛ بسترهايي درون ديني كه مبناي تحول و سازگاري احكام شرعي با مقتضيات فكري و فرهنگي بشرِ ذاتاً متحول باشد.

The Iranian legal system has taken a dual position in the formulation and implementation of criminal law; Islam has accurately predicted an important part of crimes and determined their punishment in terms of type, quality and quantity, but another part could not be determined precisely because they are very volatile and can not be legislated based on religious and jurisprudential sources. The constitution identifies credible Islamic sources and fatwas as a reliable source for judges. This research is a descriptive-analytical research based on its nature and method. In today's societies, new issues and issues have become the subject of criminalization, punishment and basically a set of criminal laws that require compliance with religious and jurisprudential criteria in a new approach and appropriate to the requirements of the time. In the end, it should be said that change in current issues and issues from a jurisprudential perspective, requires contexts in which the rulings can be changed in the form of these contexts; Intra-religious contexts that are the basis for the evolution and adaptation of religious rules to the inherently evolving intellectual and cultural requirements of human beings.