اثربخشي برنامه تعاملي مهارت هاي زندگي مبتني بر آموزه هاي ديني بر دينداري دانشجويان: مطالعه مقدماتي

Effectiveness of Religious-based Life Skills Training on Religiosity of University Students: A Pilot Study

پژوهش‌هاي طولي در حوزه دينداري، كه با روش‌هاي كمّي صورت گرفته، نشان مي‌دهد كه در دهه اخير سطح دينداري در جامعه روند كاهشي داشته است. اين يافته‌ها تلويحات چندي دارد كه يكي از آنها ضرورت مداخله قوي براي رشد و توسعه دينداري است. پژوهش حاضر براي پاسخ به نياز كنوني به ‌منظور ساخت بسته آموزشي مهارت‌هاي زندگي در بستر ارزش‌هاي ديني جهت استفاده در محيط دانشجويي و تسهيل فرآيند تقويت دينداري در دانشجويان انجام گرفته است. روش: در راستاي تحقق هدف فوق، با استفاده از الگوي جهاني بهداشت و منابع اسلامي، برنامه‌اي 10 جلسه‌اي تدوين شده و اثربخشي آن در گروه نمونه‌اي پانزده‌نفري از دانشجويان دانشگاه تهران بررسي شده است. در جمع‌آوري داده‌ها، از دو ابزار مقياس كوتاه دينداري براي جمعيت دانشجويي (خداياري‌فرد و همكاران، 1392) و مقياس مثبت‌نگري (خداياري‌فرد و همكاران، 1391) استفاده شده است. يافته‌ها: نتايج تحليل واريانس چندمتغيري با طرح اندازه‌گيري‌هاي مكرر نشان داد كه نيم‌رخ دينداري گروه در دو مرحله پيش‌آزمون و پس‌آزمون تفاوت آماري معناداري داشته و اندازه اثر آن متوسط است؛ همچنين، بررسي اثر بين‌آزمودني نشان داد كه دو مؤلفه باور و عواطف ديني به‌ طور معناداري افزايش يافته، ولي رفتار ديني تغيير نكرده است. از سوي ديگر، نتايج حاكي از آن بود كه نمودار مثبت‌نگري گروه در بين دو مرحله پيش‌آزمون و پس‌آزمون تفاوت آماري معناداري داشته و اندازه اثر آن بالا است. نتيجه: بنابراين، مي‌توان نتيجه گرفت كه امكان افزايش برخي از مؤلفه‌هاي دينداري با استفاده از برنامه حاضر وجود دارد ولي براي مهياكردن امكان اعتلاي «رفتار ديني» به‌ طور خاص، بايد تغييراتي در برنامه ايجاد شود.

Longitudinal quantitative studies show that the level of religiosity in the last decade has been declining in Iran. These findings have some implications, one of which is a need for powerful interventions to improve and enhance religiousness. The present study, in answer to the current need, was done to develop a life skills training package based on Islamic teachings for employing in college context and facilitating the procedure of religiosity among university students. In so doing, using World Health Organization model and Islamic sources, a program constituting of 10 sessions was designed and its effectiveness was investigated in a sample group of 15 students of the University of Tehran. To collect the data two instrument were applied: Religiosity Scale for Students (Khodayarifard et al., 2013) and Positive Thinking Scale (Khodayarifard et al., 2012). The results of Multivariate Analysis of Variance (MANOVA) with repeated measure design showed that the religiosity profile of the group in posttest stage is significantly different from that in the pretest stage. Examination of the between-subjects effects also showed that religious belief and religious affections have significantly increased; however, religious behavior did not change. On the other hand, results showed that there are significantly differences between the two stages (pretest and posttest) in the positive thinking profile of the group has and its effect size is high. Therefore, we may conclude that it is possible to enhance some components of religiousness by the present program, although some changes needed to be made in the program to pave the ways for promoting “religious behaviors”.