برآورد حجم اقتصاد غيررسمي ايران: رويكرد منطق فازي

كشورهاي در حال توسعه اغلب در كنار بخش رسمي خود، شاهد فعاليت‌هاي غيررسمي اقتصادي هستند. اقتصاد غيررسمي برخلاف اقتصاد رسمي كشور، قانون‌هاي مصوب را نمي‌پذيرد و محيط كاري خود را بر اساس ضوابط رفتاري درون اين اقتصاد مشخص مي‌كند. اقتصاد غيررسمي يك متغير مهم در سياست‌گذاري‌هاي اقتصادي و سياست‌هاي مالي در هر اقتصاد است، بنابراين اطلاع از اندازه و ويژگي‌هاي آن براي سياست‌گذاران اقتصادي ضروري است. در اين مطالعه از نظريه مجموعه‌هاي فازي و منطق فازي براي برآورد اندازه اقتصاد غيررسمي ايران طي دوره زماني 1355 تا 1395 استفاده شده است. براي اين منظور از سه شاخص نرخ موثر ماليات، نرخ بيكاري و شاخص مقررات دولت به‌عنوان متغيرهايي كه سهم بالايي در توضيح اقتصاد غيررسمي دارند، استفاده شده است. نتايج نشان داد كه طي دوره مورد بررسي اندازه اقتصاد غيررسمي ايران در نوسان بوده است، بيش‌ترين اندازه آن مربوط به سال 1395 و كمترين مقدار مربوط به سال 1356 بوده است. حجم اقتصاد غيررسمي ايران طي دوره 1395-1355 به‌طور ميانگين 17.4 درصد از توليد ناخالص داخلي است.