اثر پيش تيمارهاي مختلف بر شكست خواب و بهبود جوانه‌زني بذر گواوا (Psidium guajava)

مقدمه: گواوا (Psidium guajava L.) يكي از مهمترين ميوه‌هاي مناطق گرمسيري و نيمه گرمسيري مي‌باشد. گواوا از طريق بذر، خوابانيدن، پيوند، قلمه و كشت بافت قابل تكثير مي‌باشد. تكثير گواوا از طريق بذر به منظور توليد نهال‌هاي بذري قابل استفاده در برنامه‌هاي اصلاحي و يا براي توليد پايه‌هاي بذري جهت پيوند صورت مي‌گيرد. جوانه‌زني بذرهاي گواوا ضعيف و غيريكنواخت است و به زمان زيادي براي ظهور دانهال نياز دارند. در گواوا، ركود بذر به علت پوشش سخت بذر بوده و از روش‌هاي مختلفي براي شكستن ركود بذر استفاده مي‌شود. اين پژوهش با هدف بررسي كارايي پيش تيمارهاي مختلف بر شكست خواب و خصوصيات جوانه‌زني بذر گواوا اجرا گرديد.مواد و روش‌ها: اين آزمايش در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار در آزمايشگاه ژنتيك و به نژادي پژوهشكده خرما و ميوه‌هاي گرمسيري طي تابستان 1397 روي بذر گواوا اجرا گرديد. تيمارها شامل آب مقطر (24 و 48 ساعت)، نيترات پتاسيم 0.5 و 1 درصد (24 ساعت)، آب گرم 70 درجه سلسيوس (5 و 10 دقيقه)، اسيد سولفوريك 25 و 50 درصد (5 دقيقه) و شاهد (بدون تيمار) بودند. صفات مورد ارزيابي شامل درصد جوانه‌زني، سرعت جوانه‌زني، ميانگين زمان لازم براي جوانه‌زني، شاخص بنيه بذر، وزن و طول گياهچه بود. تجزيه داده‌ها با استفاده از نرم افزار آماري SAS نسخه 9.2 و مقايسه ميانگين‌ها به روش دانكن در سطح احتمال 5 درصد انجام شد.يافته‌ها: نتايج نشان داد اثر تيمارهاي مختلف روي شاخص‌هاي جوانه‌زني بذر (درصد جوانه‌زني، سرعت جوانه‌زني، ميانگين روز براي جوانه‌زني و شاخص قدرت بذر) گواوا در سطح احتمال 1% معني‌دار بود. بيشترين درصد جوانه زني (53.1 درصد) و سرعت جوانه‌زني (6.6 بذر در روز) و قدرت بذر (2636.7) در تيمار نيترات‌پتاسيم 1 درصد به مدت 24 ساعت مشاهده شد. كمترين ميانگين زمان لازم براي جوانه‌زني (14 روز) در تيمار بذرها با آب مقطر به مدت 48 ساعت بدست آمد. تيمارهاي آب گرم 70 درجه سلسيوس و اسيدسولفوريك 25 و 50 درصد در بهبود جوانه‌زني بذر نسبت به شاهد مؤثر نبودند. بيشترين طول دانهال و وزن آن به ترتيب در تيمار نيترات پتاسيم 1 درصد و نيترات پتاسيم 0.5 درصد مشاهده شد. نتيجه گيري: نتايج حاصل از اين پژوهش نشان مي‌دهد كه در بين تيمارهاي مورد مطالعه، پيش تيمار بذر با نيترات پتاسيم 1 درصد مؤثرترين روش براي بهبود جوانه‌زني بذر گواوا محسوب مي‌شود. همچنين پيش تيمار بذر با آب مقطر به مدت 48 ساعت روشي آسان، كم هزينه و مؤثر براي افزايش شاخص‌هاي جوانه‌زني بذر گواوا مي‌باشد.