كمي‌سازي جوانه‌زني بذر ديلار (Fagopyrum esculentum) با استفاده از مدل‌هاي رگرسيوني و زمان‌دمايي

مقدمه: جوانه‌زني اولين و مهم‌ترين مرحله استقرار و متعاقب آن رقابت موفقيت‌آميز به شمار مي‌رود كه متأثر از عوامل ژنتيكي و محيطي است. از بين عوامل محيطي مؤثر بر جوانه‌زني، دما و نور مهم‌ترين عوامل هستند. با استفاده از مدل‌هاي مختلف مي‌توان پاسخ جوانه‌زني بذر به دما را كمي‌سازي كرد؛ بنابراين، اين تحقيق به منظور بررسي اثر دما بر جوانه‌زني و كمي‌سازي پاسخ جوانه‌زني بذر ديلار (Fagopyrum esculentum Moenc.) به دما با استفاده از مدل‌هاي رگرسيون غيرخطي و مدل زمان‌دمايي به اجرا درآمد.مواد و روش‌ها: بذرها در چهار تكرار 25 بذري تحت 8 تيمار دمايي ثابت (5، 10، 15، 20، 25، 30، 35 و 40 درجه سلسيوس) مورد آزمون جوانه‌زني قرار گرفتند. با استفاده از مدل لجستيك سه پارامتره، جوانه‌زني بذر ديلار به سطوح مختلف دما كمي‌سازي شد و درصد و زمان رسيدن به 50 درصد جوانه‌زني به‌دست آمد. جهت كمي‌سازي واكنش سرعت جوانه‌زني بذر ديلار به دما از 4 مدل رگرسيون غيرخطي و مدل زمان‌دمايي استفاده شد. جهت مقايسه مدل‌ها و تعيين مناسب‌ترين مدل از شاخص ريشه ميانگين مربعات خطا (RMSE)، ضريب تبيين (R^2)، ضريب تغييرات (CV) و خطاي استاندارد (SE) براي سرعت جوانه‌زني مشاهده شده در مقابل سرعت جوانه‌زني پيش بيني شده استفاده شد.يافته‌ها: نتايج نشان داد كه دما علاوه بر درصد جوانه‌زني بر طول گياهچه، درصد گياهچه طبيعي، بنيه بذر و سرعت جوانه‌زني نيز اثر گذار بود. همچنين نتايج نشان داد كه با افزايش دما تا دماي 20 و 25 درجه سلسيوس شاخص‌هاي جوانه‌زني افزايش يافت. در مقايسه 3 مدل استفاده شده با توجه به پارامترهاي RMSE، CV، R2، SE مناسب‌ترين مدل جهت تخمين دماهاي كاردينال ديلار مدل دندان مانند بود. نتايج استفاده از مدل زمان‌دمايي نشان داد كه دماي پايه بذر ديلار 4.01 درجه سلسيوس و ضريب زمان‌دمايي 1242.6 ساعت درجه سلسيوس بود.نتيجه گيري: استفاده از مدل‌هاي رگرسيون غيرخطي (دو تكه‌اي، دندان مانند و بتا) و مدل زمان‌دمايي جهت كمي‌سازي پاسخ جوانه‌زني بذر ديلار در دماهاي مختلف داراي نتايج قابل قبولي بود. بنابراين با استفاده از خروجي اين مدل‌ها در دماهاي مختلف مي‌توان سرعت جوانه‌زني و درصد جوانه‌زني را پيش‌بيني نمود.