وابستگي به مسير در شكل گيري حكمراني نظام آموزش عالي ايران

Path Dependence in The Formation of Higher Education Governance in Iran

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسي چگونگي شكل گيري وضعيت موجود حكمراني نظام آموزش عالي ايران (دولتگرا و متمركز) از طريق فرايند وابستگي به مسير بعد از انقلاب اسلامي انجام شد. روش: پژوهش حاضر از نظر هدف، توسعه اي بود و با استفاده از رويكرد كيفي و بهره گيري از راهبرد تحليل تاريخي به بررسي پديدۀ مدّ نظر اقدام شد. شيوۀ گردآوري دادهها در پژوهش حاضر به صورت كتابخانهاي بود؛ بدين صورت كه اسناد و مدارك علمي مربوط به چگونگي اداره كردن دولت و نظام آموزش عالي در بازۀ زماني بعد از انقلاب اسلامي بررسي شد. يافته ها: بررسي ساز و كارهاي بازتوليد در فرايند وابستگي به مسير نشان داد يك توالي خود تقويت كننده، شامل 1. وقوع انقلاب اسلامي، جنگ و اتخاذ رويكرد دولتگرا، 2. شكست سياستهاي مربوط به اصلاحات ساختاري و 3. ضعف در انسجام و اجراي قوانين مربوط به خودمختاري دانشگاهها، موجبات شكلگيري حكمراني دولتگرا در نظام آموزش عالي ايران را فراهم كرده است. نتيجه گيري: به طور كلي ميتوان گفت انقلاب اسلامي و وقوع جنگ تحميلي به عنوان دو بزنگاه اساسي، موجب شكلگيري حكمراني دولتگرا و متمركز در نظام آموزش عالي كشور شدهاند و با شكست سياست هاي مربوط به اصلاحات ساختاري و اجراي ناقص قوانين مربوط به خودمختاري دانشگاهي نيز اين نوع حكمراني تقويت شده است؛ به طوري كه اكنون برگشت از آن به آساني ممكن نيست.

Objectives:The aim of this study is to investigate the formation of the current governance of the Iranian higher education system (state-oriented and centralized) through the theory of path dependence after the Islamic Revolution. Method: In this study, using a qualitative approach and using the historical analysis strategy, the formation of the governance of the Iranian higher education system was examined. The method of data collection in the study was the library form. Thus, scientific documents related to how the government and the higher education system were run in the period after the Islamic Revolution were examined. Results: Examination of the reproduction mechanisms in the process of path dependence showed that a self-reinforcing sequence has led to the formation of government-oriented governance in the Iranian higher education system. These sequences were as follows: 1. The occurrence of the Islamic Revolution, war, and the adoption of a state-oriented approach, 2. The failure of policies related to structural reforms, and 3. Weakness in the implementation of laws related to the autonomy of universities. Conclusion: In general, it can be said that the Islamic Revolution and the occurrence of the imposed war as two main Critical Junctures have led to the formation of government-oriented and centralized governance in Iran's higher education system, and with the failure of structural reform policies this type of governance has also been strengthened, so that it is not easy to reverse it now.