سازه «اميد» در جوان شيعه بر اساس نظريه زمينه‌اي: يك پژوهش كيفي

با توجه به ارائه مؤلفه‌هاي تشكيل‌دهنده سازه «اميد» توسط اسنايدر در بافت غيرايراني ـ اسلامي، هدف اين پژوهش‌ ترميم و تكميل الگوي «اميد» اسنايدر در جوامع شيعي ايراني براساس نظريه زمينه‌اي است. با توجه به هدف، رويكرد كيفي و روش نظريه زمينه‌اي انتخاب شد. بدين منظور 37 جوان شيعه با روش «نمونه‌گيري هدفمند» و «گلوله برفي» انتخاب‌ و با آنها مصاحبه كيفي نيمه‌ساختاريافته صورت گرفت و مصاحبه‌ها تا دستيابي به اشباع داده‌ها ادامه يافت. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد سازه «اميد» در جوان شيعه، چهار مؤلفه اصلي و بيست زيرمؤلفه دارد: 1. هدف‌گذاري الهي و شفاف (هدف زندگي: رضاي الهي و سعادت اخروي، توجه به اهميت و پيامدهاي اهداف، تعيين اهداف عيني و شفاف، تعيين اهداف چالشي و واقع‌بينانه، تعيين اهداف گام‌ به ‌گام، تعيين اهداف گرايشي و ايجابي، فرايندگرايي به‌جاي نتيجه‌گرايي)؛ 2. انگيزش دروني (احساس نياز «روان‌شناختي ـ معنوي»، علاقه به هدف، الگوگيري، سازگاري و انعطاف‌پذيري)؛ 3. نگرش مثبت (مثبت‌نگري نسبت به آينده، احساس توانمندي، اميد متعالي)؛ 4. تدبير (مهارت حل مسئله، جلب حمايت اجتماعي، ياري گرفتن از امور الهي، برنامه‌ريزي، مقابله با موانع، تلاش). سازه «اميد» جوان مسلمان شيعه براساس «نظريه زمينه‌اي»، در مقايسه با سازه «اميد» اسنايدر و سازه «اميد» براساس منابع اسلامي خليليان، اجزاي كامل‌تري دارد. بنابراين نتايج اين پژوهش بستر مناسب‌تري براي تدوين پرسشنامه اميد بومي و همچنين تدوين برنامه‌هاي آموزش رواني ـ معنوي اميد فراهم كرده است.