كليدواژه :
متون كاني‌شناختي , معدنيات , خواص طبي , بيماري‌ها , شيوه‌هاي درمان , فرهنگ عامه
چكيده فارسي :
كاربردهاي طبي معدنيات كه از منظر قدما پس از درمان‌هاي گياهي و حيواني از مهم‌ترين و رايج‌ترين انواع درمان‌ها بوده است، در سه دسته از متون كهن قابل‌بررسي و تحليل است: متون كاني‌شناختي، بخش‌هايي از عجائب‌نامه‌ها و دائرۀ‌المعارف‌ها و متون طبي. تأمل در اين متون نشان مي‌دهد شيوه‌هاي تهيه و كاربرد درمان‌هاي معدني گوناگون بوده و سودن، سوختن، نوشيدن، خوردن، اندودن، بستن، آويختن، همراه داشتن و نگريستن به كاني‌ها از مهم‌ترين روش‌هاي درمان با معدنيات به‌شمار آمده است. اين پژوهش كه به روش توصيفي ـ تحليلي و برمبناي متون كهن انجام گرفته، درپي پاسخ به اين پرسش است كه خواص درماني معدنيات در متون كهن چيست و مهم‌ترين زمينه‌هاي كاربرد درماني كاني‌ها كدام است. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد كه اعصاب و روان، بيماري‌هاي چشم، امراض دهان و حلق و بيني، بيماري‌هاي داخلي، كليه و مثانه، زايمان و بارداري، مفاصل و ورم، پوست و مو، زخم و جراحت، زهر و پادزهر، پيشگيري از بيماري‌ها و ابزارهاي درماني، مهم‌ترين زمينه‌هاي كاربرد طبي كاني‌ها در متون كهن است. خواص درماني سنگ‌ها كه طيف گسترده و متنوعي را دربر مي‌گيرد، تركيبي است از دانش تجربي كهن و فرهنگ عامه و آيين‌ها و باورهاي معدني كه از جلوۀ مرموز سنگ‌ها در نظر انسان قديم و باور او به خواص درماني معدنيات ناشي شده است.
چكيده لاتين :
Medical uses of minerals, after herbal and bestial therapies, have been the most important and prevalent therapies among ancient people. Utilization of mineral therapies could be studied and analyzed in three groups of texts. Mineralogical texts, some parts of encyclopedias or fantasy literature, and medical texts. Reflection on these texts shows that there were a variety of methods for providing and utilizing mineral therapies the most important of which were rubbing, burning, drinking, eating, coating, fastening, hanging, taking with oneself and watching them. This study is a descriptive and analytical investigation on the basis of ancient texts and aimed at finding some answer to the following question: What are the therapeutic properties and the most prominent therapeutic usages of minerals in the ancient texts? Results of this study showed that psychotherapy, ophthalmology, oral and nasopharyngeal disease, kidney and bladder disease, arthritis, skin and hair disease, wounds and injuries, poison and antidote, prevention of diseases and therapeutic tools were the most considerable grounds that the minerals were put to use according to the ancient texts. Therapeutic properties of the minerals that cover a vast and varied spectrum stem in the ancient experimental knowledge, popular culture, beliefs and customs related to the mysterious impressions of the stones and their therapeutic affects in the ancient humans’ mind
