قابليت پاجوش هاي ريشه درختي در برآورد فرسايش گالي با استفاده از تحليل دندروژئومورفولوژيك در حوضه نيلكوه (گاليكش)، استان گلستان

The ability of the root suckers in the estimation of gully erosion by dendrogeomorphological analysis in Nilkooh catchment(Galikesh), Golestan province.

درك صحيح فرايندهاي ژئومورفولوژيك نقش مهمي در مديريت فرسايش خاك ايفا مي كند. فرسايش خاك ناشي از توسعه گالي ها يكي از مشكلات جدي محيطي است كه موجب بر هم خوردن تعادل سيستم هاي طبيعي از طريق هدر رفت آب و خاك مي شود. دندروژئومورفولوژي يكي از تكنيكهاي جديد در تعيين فرسايش مبتني بر درك مورفولوژي و ساختار ريشه و ساقه درختان است و جانشين مناسبي براي روش هاي سنتي موجود است. اين روش در مورد آن بخش از ريشه ها بكار مي رود كه توسط فرايند فرسايش، عريان شده و قابل تعيين سن هستند. بعد از ظاهر شدن ريشه درختان ناشي از فرساش گالي، پاجوش ها شكل مي گيرند. در اين پژوهش، برآورد نرخ فرسايش گالي در حوضه نيلكوه (گاليكش) بر اساس تحليل دندروژئومورفولوژيك حلقه هاي رشد سالانه پاجوش شكل گرفته بر روي ريشه درختان انجام شده است. بدين منظور تعداد 23 نمونه از ريشه درختان انجيلي و خرمالوي وحشي(خُرمندي) را كه پس از فرسايش، منجر به شكل گيري پاجوش شده، مورد تعيين سن قرار گرفتند. حداقل و حداكثر سن نمونه ها 3 و 18 سال مي باشد. در اين بررسي ريشه هايي كه سن آنها بازه زماني سال هاي 1374 تا 1395 را در بر مي گيرند، در طي دوره اي 3 ساله 95-1392 نمونه برداري شدند. در هنگام برداشت نمونه ها، اطلاعات مورد نياز شامل ابعاد گالي و مختصات جغرافيايي نقاط برداشتي نيز ثبت شده است. سپس نمونه ها در شرايط طبيعي خشك گرديده و براي وضوح بيشتر حلقه با سمباده برقي صيقل داده شده است. نتايج نشان مي دهد كه در ارتفاعات بالا چون شيب توپوگرافي زياد است، فرسايش بستر گالي افزايش مي يابد در حالي كه در ارتفاعات پايين دست شيب زمين كاهش مي يابد و در نتيجه فرسايش كناري گالي افزايش مي يابد. براساس نتيجه بدست آمده، ميانگين حجم فرسايش ساليانه گالي ها برابر 0/043متر مكعب و ميانگين نرخ پسروي كناري و بستر گالي بترتيب 0/153 و0/036 متر حاصل شده است.

Accurate understanding of geomorphological processes plays an impoortant role in the management of soil erosion. Soil erosion caused by the development of gully is one of the serious environmental problems that disturbs the balance of natural systems through the loss of water and soil. Dendrogeomorphology is one of the new techniques to determine the erosion based on the appreciation of the morphology and structure of the tree roots and stems and it is a suitable substitute to traditional methods. This method is appiable for parts of roots that have been exposed by erosion processes and are datable.After tree root exposure due to the gully erosion, suckers can develop. In this study, the estimation of gully erosion rate in Nilcooh (Galikesh) catchment was carried out based on dendrogeomorphological analysis of annual growth ring of suckers formed on roots. In this regard, a total of 23 samples from the roots of broadleaf trees, including Evangelical and wild persimmons, that have been exposed after erosion, were dated. The minimum and maximum ages of roots were 3 and 18 years respectively. In this study, roots that their ages were from 2001 to 2016 were sampled during 2013-2016. During sampling, the information such as dimension of gully and geographical coordinates were also recorded. then Samples were dried in natural conditions and have been sanded for better clarity. Results of this study reveal that the rate of gully bed erosion increases as elevation and gradient of earth surface increases while the rate of lateral gully erosion decreases as elevation and gradient of earth surface increases. The average of annual volume erosion of gully is 0.043 m3 and the rate of the average of lateral and bed gully erosion are 0.153 and 0.036 meter respectively.